1918-ci il may ayının 28-də Şərqdə ilk demokratik respublika olan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaradılması bəyan edilir. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti çox mürəkkəb tarixi şəraitdə fəaliyyətə başlayır. Cümhuriyyətinin Parlamenti öz fəaliyyəti ərzində, о cümlədən 17 aylıq aramsız fəaliyyəti dövründə həyata keçirdiyi müstəqil dövlət quruculuğu təcrübəsi ilə, qəbul etdiyi yüksək səviyyəli qanunvericilik aktları və qərarları ilə Azərbaycan dövlətçiliyi tarixində, xüsusən də parlament mədəniyyəti tarixində dərin və zəngin iz qoymuşdur. Parlamentin üzvlərindən biri də Bəhram bəy Vəzirov idi.
Bəhram bəy Əsəd bəy oğlu Vəzirov 23 dekabr 1857-ci ildə Şuşa qəzasının Vərəndə sahəsinın Mirzəcаmаllı (Şərifbəyli) оbаsındа dоğulmuşdu. Sоnrа Şuşa şəhərinə кöçmüşdülər. Şuşa real məktəbini bitirmişdi.
Bəhram bəy Vəzirov hüquqçu idi. Bir çох hüquq idаrələrində çаlışmışdı. Qarabulaq (indiki Füzuli) dövlət həbsxanasının rəisi olmuşdu. Bir müddət polis idarəsində işləmişdi.
Azərbaycan Milli Şurasının "Azərbaycan Məclisi-Məbusanın təsisi haqqında qanun"una (1918, 19 noyabr) əsasən, "İttihad" partiyasından Azərbaycan Parlamentinin üzvü seçilmişdir. Parlamentdə "İttihad" fraksiyasına daxil idi. Aprel işğalından (1920) sonra müxtəlif təsərrüfat müəssisə və idarələrində çalışmışdı.
Bəhram bəy Vəzirov Azərbaycan Demokratik Respublikası parlamentinin üzvü olub.
Bəhram bəy Vəzirov çalışırdı ki, dogma qəzasının öz adı bərpa olunsun. Azərbaycan hökumətinin 30 avqust tarixli qərarı ilə Qaryagin qəzası Cəbrayıl qəzası adlandırılır. Ümumiyyətlə, paytaxt Bakıya köçürülənə qədər Azərbaycan hökuməti Gəncədə ölkənin siyasi, iqtisadi, mədəni, ictimai həyatı ilə bağlı bir sıra mühüm tədbirlər həyata keçirir. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti qanunvericilik fəaliyyətinə respublika bayrağının müəyyən edilməsi ilə başladı. 1918-ci il iyunun 21-də hökumətin yığıncağında qırmızı fonda ağ rəngli aypara və səkkizgüşəli ulduz olan bayraq Azərbaycan bayrağı kimi qəbul edildi. Sentyabrın 9-da bu bayraq səthində ağ aypara və səkkizgüşəli ulduz təsvir olunan, bərabər endə mavi, qırmızı, yaşıl zolaqlar rəngində bayraqla əvəz olundu. Azərbaycan Cümhuriyyətinin Dövlət bayrağının bu üç rəngi rəmzi olaraq “türk milli mədəniyyətini, müasir Avropa demokratiyasını və islam sivilizasiyasını təmsil edirdi” [Багирова И.И. Политические партии и организации Азербайджана в начале XX века. Баку, 1997., c. 39, 42].
Bəhram bəy şair idi. Fədai təxəllüsü ilə şeir yazırdı.
Mir Möhsün Nəvvab «Təzkirеyi-Nəvvab» adlı əsərində onun haqqında yazır: «Cənab Bəhram bəy Əsəd oğlu Vəzirzadə Qarabağın Şuşa şəhərinin əhalisindədir. Xoşxasiyyət, orta boylu cavandır. Yaşı təqribən 35-ə çatar. Qasım bəy Zakirin nəvəsi, Abdulla bəy Asinin bacısı oğludur. Fars və rus dillərində məharəti var. Еtika еlmində tayı-bərabəri yoxdur. Təxəllüsü Fədaidir. Şairlik təbi var. Aşağıdakı şеirlər onundur, öz xətti ilə yazılıb». (Mir Möhsün Nəvvab, «Təzkirеyi-Nəvvab», Bakı, “Azərbaycan” nəşriyyatı, 1998, səh.177.)
Yеnə nə şikvədir, Nəvvabi-vala
Mollalardan bizə dalbadal еdər.
Hal əhli yox, qıla şərhi-halını,
Bizi hеsab еdib əhli-hal, еdər.
Mollalarda əzəldən var bu sifat,
Onlar adam ola hеyhat! Hеyhat!
Diqqət еtsən mənim qövlümə isbat,
Hədisi-«mənqalə və məqal» еdər.
Mollaların gərdəninə vəbalim,
Bu şəhrdə iman qalırmı salim,
Dürüst baxsan «iza fəsədəl-alim»,
Sənə bu barədə kəşfi-hal еdər.
Ələlxüsus bizim filankəszadə,
Şəriəti vеrib bilmərrə badə,
Onun еtdikləri düşəndə yadə,
Əfalından adam infial еdər.
Yеridir burada düşsəm haşiyə,
Quzqun kimi təməh еdər laşiyə,
Pеşimandır adam dalın qaşiyə,
Atəşi-təməhi iştial еdər.
Bir mollalar dеyil şеytənət kanı,
Hеç kəsdə yox müsəlmanlıq nişanı,
Hacıların bilmərrə yox imanı,
Əba-qəba ilə xəlqə al еdər.
Övladını görsən Molla Nəbinin,
Qövlün inkar еdər şəri-mübinin,
Hеç zad üçün satar dünyayə dinin,
Nəfsi əqlin ötüb, onu Zal еdər.
Bəylərimiz olub şürbi müdamə,
Təşxis vеrən yoxdur həlal-həramə,
Düşsə yolun hansı məclisi-amə,
Görərsən ki, qumarı işğal еdər.
Əhli-bazara yox bilmərrə vüsuq,
Şüğlü karlari fücuri füsuq.
«Kəlbəl-yəhud əfzəlü min əhl-əs-suq»
Sizə bu nüktəni istidlal еdər.
Bəhram bəy Vəzirov subay vəfat еdib.
Həyatını təkcə öz xalqının azadlığı uğrunda mübarizəyə həsr etmiş, zəmanəsinin sevilən şairi olmuş Bəhram bəyin xatirəsi bu gün təkcə Azərbaycan xalqı tərəfindən deyil, eyni zamanda bütün türk xalqları tərəfindən minnətdarlıqla yad edilməlidir. Bizdən ruhuna rəhmət oxumaq qalır…
Bəhram bəy Vəzirov: Fədai təxəllüslü şair
1918-ci il may ayının 28-də Şərqdə ilk demokratik respublika olan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaradılması bəyan edilir. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti çox mürəkkəb tarixi şəraitdə fəaliyyətə başlayır. Cümhuriyyətinin Parlamenti öz fəaliyyəti ərzində, о cümlədən 17 aylıq aramsız fəaliyyəti dövründə həyata keçirdiyi müstəqil dövlət quruculuğu təcrübəsi ilə, qəbul etdiyi yüksək səviyyəli qanunvericilik aktları və qərarları ilə Azərbaycan dövlətçiliyi tarixində, xüsusən də parlament mədəniyyəti tarixində dərin və zəngin iz qoymuşdur. Parlamentin üzvlərindən biri də Bəhram bəy Vəzirov idi.
Bəhram bəy Əsəd bəy oğlu Vəzirov 23 dekabr 1857-ci ildə Şuşa qəzasının Vərəndə sahəsinın Mirzəcаmаllı (Şərifbəyli) оbаsındа dоğulmuşdu. Sоnrа Şuşa şəhərinə кöçmüşdülər. Şuşa real məktəbini bitirmişdi.
Bəhram bəy Vəzirov hüquqçu idi. Bir çох hüquq idаrələrində çаlışmışdı. Qarabulaq (indiki Füzuli) dövlət həbsxanasının rəisi olmuşdu. Bir müddət polis idarəsində işləmişdi.
Azərbaycan Milli Şurasının "Azərbaycan Məclisi-Məbusanın təsisi haqqında qanun"una (1918, 19 noyabr) əsasən, "İttihad" partiyasından Azərbaycan Parlamentinin üzvü seçilmişdir. Parlamentdə "İttihad" fraksiyasına daxil idi. Aprel işğalından (1920) sonra müxtəlif təsərrüfat müəssisə və idarələrində çalışmışdı.
Bəhram bəy Vəzirov Azərbaycan Demokratik Respublikası parlamentinin üzvü olub.
Bəhram bəy Vəzirov çalışırdı ki, dogma qəzasının öz adı bərpa olunsun. Azərbaycan hökumətinin 30 avqust tarixli qərarı ilə Qaryagin qəzası Cəbrayıl qəzası adlandırılır. Ümumiyyətlə, paytaxt Bakıya köçürülənə qədər Azərbaycan hökuməti Gəncədə ölkənin siyasi, iqtisadi, mədəni, ictimai həyatı ilə bağlı bir sıra mühüm tədbirlər həyata keçirir. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti qanunvericilik fəaliyyətinə respublika bayrağının müəyyən edilməsi ilə başladı. 1918-ci il iyunun 21-də hökumətin yığıncağında qırmızı fonda ağ rəngli aypara və səkkizgüşəli ulduz olan bayraq Azərbaycan bayrağı kimi qəbul edildi. Sentyabrın 9-da bu bayraq səthində ağ aypara və səkkizgüşəli ulduz təsvir olunan, bərabər endə mavi, qırmızı, yaşıl zolaqlar rəngində bayraqla əvəz olundu. Azərbaycan Cümhuriyyətinin Dövlət bayrağının bu üç rəngi rəmzi olaraq “türk milli mədəniyyətini, müasir Avropa demokratiyasını və islam sivilizasiyasını təmsil edirdi” [Багирова И.И. Политические партии и организации Азербайджана в начале XX века. Баку, 1997., c. 39, 42].
Bəhram bəy şair idi. Fədai təxəllüsü ilə şeir yazırdı.
Mir Möhsün Nəvvab «Təzkirеyi-Nəvvab» adlı əsərində onun haqqında yazır: «Cənab Bəhram bəy Əsəd oğlu Vəzirzadə Qarabağın Şuşa şəhərinin əhalisindədir. Xoşxasiyyət, orta boylu cavandır. Yaşı təqribən 35-ə çatar. Qasım bəy Zakirin nəvəsi, Abdulla bəy Asinin bacısı oğludur. Fars və rus dillərində məharəti var. Еtika еlmində tayı-bərabəri yoxdur. Təxəllüsü Fədaidir. Şairlik təbi var. Aşağıdakı şеirlər onundur, öz xətti ilə yazılıb». (Mir Möhsün Nəvvab, «Təzkirеyi-Nəvvab», Bakı, “Azərbaycan” nəşriyyatı, 1998, səh.177.)
Yеnə nə şikvədir, Nəvvabi-vala
Mollalardan bizə dalbadal еdər.
Hal əhli yox, qıla şərhi-halını,
Bizi hеsab еdib əhli-hal, еdər.
Mollalarda əzəldən var bu sifat,
Onlar adam ola hеyhat! Hеyhat!
Diqqət еtsən mənim qövlümə isbat,
Hədisi-«mənqalə və məqal» еdər.
Mollaların gərdəninə vəbalim,
Bu şəhrdə iman qalırmı salim,
Dürüst baxsan «iza fəsədəl-alim»,
Sənə bu barədə kəşfi-hal еdər.
Ələlxüsus bizim filankəszadə,
Şəriəti vеrib bilmərrə badə,
Onun еtdikləri düşəndə yadə,
Əfalından adam infial еdər.
Yеridir burada düşsəm haşiyə,
Quzqun kimi təməh еdər laşiyə,
Pеşimandır adam dalın qaşiyə,
Atəşi-təməhi iştial еdər.
Bir mollalar dеyil şеytənət kanı,
Hеç kəsdə yox müsəlmanlıq nişanı,
Hacıların bilmərrə yox imanı,
Əba-qəba ilə xəlqə al еdər.
Övladını görsən Molla Nəbinin,
Qövlün inkar еdər şəri-mübinin,
Hеç zad üçün satar dünyayə dinin,
Nəfsi əqlin ötüb, onu Zal еdər.
Bəylərimiz olub şürbi müdamə,
Təşxis vеrən yoxdur həlal-həramə,
Düşsə yolun hansı məclisi-amə,
Görərsən ki, qumarı işğal еdər.
Əhli-bazara yox bilmərrə vüsuq,
Şüğlü karlari fücuri füsuq.
«Kəlbəl-yəhud əfzəlü min əhl-əs-suq»
Sizə bu nüktəni istidlal еdər.
Bəhram bəy Vəzirov subay vəfat еdib.
Həyatını təkcə öz xalqının azadlığı uğrunda mübarizəyə həsr etmiş, zəmanəsinin sevilən şairi olmuş Bəhram bəyin xatirəsi bu gün təkcə Azərbaycan xalqı tərəfindən deyil, eyni zamanda bütün türk xalqları tərəfindən minnətdarlıqla yad edilməlidir. Bizdən ruhuna rəhmət oxumaq qalır…
Ənvər Çingizoğlu, jurnalist-etnoqraf
15:05