«Arsaq» adının işlədilməsi ermənilərin tarixi aspektdə bizə qarşı informasiya hücumudur
«Arsaq» adının işlədilməsi ermənilərin tarixi aspektdə bizə qarşı informasiya hücumudur
Xaqani Ədəboğlu
Dəyərli ziyalımız və oxucumuz Etibar Əhmədlinin Arsaq adı ilə bağlı çaldığı həyacan təbilinə cavab olaraq, iki iri həcmli araşdırma yazısını birlikdə yayınlayırıq.
Bu gün «elmsiz mediyamız və elmimiz» erməni deyib yapışdığımız hayların Qarabağın adını dəyişib iyrənc hala saldıqları Arsaq sözünün hayca tələffüzü olan Artsax ilə dəyişəcəklərini həyacanla xəbər verirdilər. Amma bir soruşan olmadı ki, Arsaqın haylara nə dəxli var? Tarixə göz ataq. Strabon və Ptolomeyin yazdıqlarına görə sisaklar (əsil saklar) Sakaseni, digər bölümü isə Naxçıvan və Qarabağı yurd etmişlər.
Arsaqların bu yurdu Dədə Qorqud «Oğuznaməsi»nə görə Daş Oğuzlardan Altı Daş Oğuz boyunun Böyük Xaqanı Alp Ər Tonganın oğlu Alp Aravazın yurdudur. Hələ 1225- ci ildə Xarəzmli Məngübərti Arana gələrək buranın Alp Ər Tonganın son sığınacağı olduğu üçün müqəddəs sayıldığını və buna görə də burada yuğ mərasimləri keçirildiyini qeyd edir. 1646 -cı ildə Naxçıvana gələn Övliya Çələbi Sünik bəylərinin türbələrini seyr edərək yazmışdı; «Bu şəhəri zamani qədimdə Şah Əfrasiyab bina etmişdir».
Tarixi mənbələrə görə Tiflis, Gəncə, Bərdə, Qəzvin və s. şəhərləri, məhz Böyük Xaqanımız salmışdır. Bu şəhərlərdən biri isə onun adını daşıyır. Bu şəhərin adı Bərdədir. Tarixi səlnamələrdə Alp Ər Tunqa adı Parta, Alparta, Bartatuna və s. kimi qeyd edilir. Bərdə adı da tarixi mənbələrdə Partava, Parta, Berta və s. kimi qeyd olunub. Transkripsiyada {PRT, BRT} olan ad, bu gün /BRD/ kimi saxlamışdır ( X. Ədəboğlu «Unudulmuş Turanın çöl çiçəkləri» Bakı 2006). Maraqlıdır ki, haylar həyasızcasına bizim olanları öz adlarına çıxdıqlarına qarşılıq tarix və etnoqrafiya ilə məşğul olan elmi mərkəzlərimiz indiyədək ortaya sanballı bir iş qoya bilməmişlər. Alp Ər Tunqaya hər bir türk öz xaqanı deyir, amma sak tarixi adı gələndə yanlış olaraq «irandilli» uydurma avrosentrizm nağılı danışmağa başlayırıq.
Əslində həmin avropalılar zamanında Atillanı da, Almış xaqanı da, Çingiz xanı da, Əmir Teymuru da və hətta ən son olaraq Şah İsmayılı da skif-sak adlandırırdılar. Məgər bizim tarixçilər heç bir mənbə oxumurlarmı? Üstəlik biveclik o dərəcəyə çatıb ki, sakları slavyanların, irandillilərin də əcdadı saymağa hə deyirik. Sadə bir həqiqətdir ki, bir ailədən, eyni ata və babadan müxtəlif milli mənsubiyyətə malik fərdlər çıxa bilmədiyi kimi, sakdan da fars, rus ola bilməz.
Almış xaqanın nitqi bir anonim Macar səlnaməsində belə başlanması yazılırdı : «Ey mənim Skif qardaşlarım» (Н. Карамзин «Избранные сочинение» I-III T.)...
Qədim dövrlərdə «Türk» adı axtarmaq, əslində yanlışımızdır. Türk soy ağacı yenidən araşdırılmalıdır. Çünki Oğuzun 12 oğlundan birinin adı Türk olması mənbələrdə var. Amma bu toplumun ellikcə adı zamanında SANG-MADAY-HUN-GUZ-TATAR-MOĞOL-TÜRK-TÜRKMAN və s. adlarla adlandığı dövrlər hər kəsə bəllidir. Bilməyənlər ən tez tapılan (Herodot, Pliniy, Plutarx və s.) əski mənbəni vərəqləsə dediyimin həqiqət olduğunu o an görəcəkdir. Bunca üzdə olan məsələni qoyub saxta erməni mənbələrindən mənbə kimi istifadə edən tarixçilərin bilgisinə şübhə edirəm. Xatırladım ki, Şumer xalqı, Midiya və Albaniya xalqı saklar olmasını əfsuslar olsun, çoxları unudur və bəzən bilmədiklərini görürük.
Arsaqların tarixində hayların yaşama faktı var. Qeyri bir dövlət yaxud superetnos olmaq boşboğaz ermənilərin uydurmalarından qeyri bir şey deyil. Parfiya — Arsaq türklərinin tarixinə nəzər salaq.
Erməni millətçiləri heç bir mənbəyə söykənmədən Hayastanın «dünyanın ilk xristian ölkəsi» olduğunu və bəzi «vəhşi» türk xalqlarında o dövrlərdə dini mənsubluq olmadığını da vurğulayırlar.
Lakin diqqətli tarixi təhlil bizə paradoksal nəticələr çıxarmağa imkan verir. Ermənistan deyilən bu yığnaq, məhz türklər və onlara rəhbərlik etmiş türk mənşəli elitası sayəsində xristian ölkəsinə çevrildi. Üstəlik, «hay» etnik komponentin özü, əsasən çoxmillətli olan bu dövlətin formalaşmasında heç bir əhəmiyyət kəsb etməmişdir.
Eranın 4-cü əsrinin əvvəllərində Ermənistan elitasının xristianlığı niyə qəbul etdiyini başa düşmək üçün onun necə dövlət olduğunu və III-IV əsrlərdə tərkibində olduğu Sasani imperiyada hansı proseslərin baş verdiyini anlamaq vacibdir. Buna qədər bu imperiya Parfiya (Arsaq, Ərsaq) İmperiyası və ya Parfiya Krallığı adlanırdı.
Xatırladaq ki, tarixə Parfiya səltənəti, “Parnlar” və ya Parfiyalılar adı düşən bu millət, bir çox müasir alimlərə, tarixçilərə görə türklər tərəfindən qurulmuşdur. Onların ilkin yaşayış yeri olan Turan, indiki Qazaxıstan və Türkmənistan ərazisidir. Üstəlik, bu bəylik kimi Alp Ər Tunqanın Şərq sərhədlərə təyin etdiyi uc bəyliyini idarə edən Kiçik Arsaqlar idi.
Parfiya adlı dövlətin yaradılmasında indiki Türkmənistanın ərazisi mərkəz rolunu oynamışdı. Sonra müasir İran, İraq, Əfqanıstan və Parfiya padşahları ilə həmsərhəd olan vassal Ermənistan dövlətinin qurulduğu əraziləri əhatə edirdi. Orada Arsaqlar sülaləsinin (Arşakilər) daha gənc qolu ilə müxtəlif imperiyaların «çəkişmə və sövdələşmə» ərazilərində bufer dövlətcik olan vassal Ermənistan yaradıldı. Bu heç də ermənilərin həyasızcasına uydurduğu bir imperiya deyildi. Bu ərazidə yaşayan çox saylı xalqların idarə olunmasını planlamış Arsaqların strateji bir qurumu idi. Plutarxı oxuyanlar onun necə dövlət olmasını yaxşı bilirlər.
Ancaq eramızın III əsrində Parfiya imperiyasında saraydaxili bir çevriliş baş verdi. Gücü əslən Sasanilər sülaləsindən olanlar, bu günkü təbircə desək farslar ələ keçirdilər. Bu fars-qaraçıların Kirdən başlanan ənənəvi hakimiyyəti zəbt etmə metodur. Anlamaq üçün eyni metoddan ingilislər Qacar xanədanlığına qarşı 1925-ci ildə istifadə etmələri, heç də təsadüfü deyildi.
Arsaq türklərinin təqibləri başlandı. Hakimiyyəti İraqda sasanilər ələ keçirdikdən sonra türk arsaqlar daha çox türklərin hakimiyyəti qalan ərazilərə köç etdilər. Sasanilər və etnik farsların İraqda hakimiyyəti ələ keçirdikləri üçün imperiyada zərdüştilik vahid bir din elan edildi.
Ermənistanda hökmranlıq edən Arsaq türkləri bu vəziyyəti qəbul etmədilər.
Məsələnin kökündə bir sual dayanır: Arsaqların hakim ailəsindən çıxan, keçmiş türk elitasının tanınmış üzvlərindən biri Maarifçi Qrigori — öz həmyerlilərini necə xristianlığa cəlb edə bildi?
O və nəsilləri 100 ildən bəri Ermənistanın irsi yepiskopları idilər. Yəni eramızın 4-cü əsrinin əvvəllərində xristianlığı erməni «hay» etnik qrupu deyil, Ermənistanın coğrafi adı altında ərazini idarə edən Parfiya dövlətinin Kiçik Arsaq elitası qəbul etmişdi. Bu barədə uydurulmuş erməni-hay tarixi cızma-qaralarında da qeydlər var ki, haylar Sasanilərin tərkibində atəşpərəst, Romanın tərkibində isə xristian olurdular. Teoloji baxımdan bu gün də erməni məzhəbi dini deyil, bir hiyeredul mərkəzidir.
Bu gün tarixi olaraq, Van gölü bölgəsində deyilsə də, əslində Fəratın yuxarı hövzəsində, qərbdən gələn, əvvəlcə Romalılar və Yunanlar vəhşi və barbar xalqlar hesab etdikləri frakyalılar və friglərə bağlı olan hay qəbiləsi məskunlaşdı (hayların da bunlardan olması deyilir). Əslində bunu Hind-Avropaçılar öz Hind-Avropa uydurmasının əsil mahiyyətini daldalamaq üçün belə bir yalan uydurublar. Hay-boşlar əraziyə Artemid məbədi ətrafına Hindistandan gəlmə məbəd fahişəliyi ilə məşğul olan bir toplumun etnoloji «tullantılarıdır». Ona görə də bu gün də ermənilik-haylıq xalq olmaqdan çox məişət hadisəsi kimi bir həyat tərzi sayılır.
Bir əsr yarımdan çox bir müddətdə, Arsaq Türklərinin hakimiyyəti altında xristianlığı qəbul edən Hay yetişdirildi və mədəni şəkildə inkişaf etdi, böyüdü, çoxaldı və bir sıra bölgələrdə etnik baxımdan dominant hala gəldi. Yəni xalqlaşma yoluna üz tutdu. Ona görə də Arsaq türklərindən əxs etdikləri tərzdə erməni kilsəsinin pravoslav kilsəsindən ayrılmasına və burada Monofizit (erməni-qriqorian) dininin yayılmasına töhfə verən hay etnik komponenti meydana çıxdı. Monofizitizm əvvəlcə hay etnosları arasında ən geniş yayılmışdır.
XVIII əsrdə fransızlar tərəfindən uydurulmuş saxta Mesrop Maştots dövründən bəri, hay mənşəli erməni din xadimləri hər cür vəchlə ədəbi kilsə dili kimi qrabarı (haylara uyğun) ibadət dili olaraq tanıtmağa başladılar. Amma ermənipərəstliyi ilə tanınan rus tarixçi İ. Dyakonovun erməni dini ibadət dilinin və ədəbiyyatının suryanicə olmasını sübut etməsini belə unudublar. Əslində isə bunu əvvəlcə erməni kilsəsini Bizansdakı pravoslav kilsəsindən, daha sonra İberiyada (Gürcüstan) və Qafqaz Albaniyasındakı pravoslav kilsələrindən qoparmaq üçün edildiyinin fərqinə kimsə varmır.
Beləliklə, Qarabağda hay qəbiləsi ilə heç bir əlaqəsi olmayan, Arsaq adını özününküləşdirmək cəhdləri ermənilərin daha böyük antitürk planlarından xəbər verir. ..
*******
Digər bir versiyaya diqqət yetirək.
1901-ci ildə etnoqraf G. Vanzianın qeydlərindən: «Bir çox Qafqaz xalqlarının arasında — hay qaraçılar kimi tanınan, hay-boşlar, Ərzurum vilayətindən köçürülərək 1828-ci ildə, episkop Qarabetin rəhbərliyi altında Rusiya tərəfindən fəth edilmiş Axalkələk, Axalsixe, Aleksandropol regionuna gətirilib. Əvvəllər, İrəvanda və Yelzavetpolda da boşlar yaşayırdılar; ancaq özləri orijinal həyat tərzlərini tərk edərək, yerli ermənilərlə qarışdılar. Onlar dil və dini xaraktercə, təbiətcə, adət-ənənəsinə görə demək onlar hay (erməni) idilər, onlara nədən «hay-boş» (erməni qaraçılar) deyildiyi anlaşılan deyil. Çünki onlar başqa millət sayıla bilməzlər».
Tarixən Kornifdə Afrodita məbədinə, məhz Hindistandan yol aldıqlarını alman sosioloqları K. Marks, F. Engels qələmə almışdır. Hayların hind məbədlərində də «müqəddəs məbəd fahişəliyi» ilə məşğul olmasını bu müəlliflər geniş anlatmışlar.
Ermənilərin mənşəyi müqəddəs məbəd fahişəliyin dini səviyyədə olması səbəbindən olduqca müəmmalıdır. Bu da «bic doğulanın yetənə «ata» deməsinin göstəricisi sayılmalıdır. Tanınmış rus tədqiqatçısı Veliçko da belə qənaətə gəlmişdir ki, «…əvvəlcə Babil əsarəti zamanı, sonra isə Yerusəlimin dağıdılmasından bəri yəhudilərin böyük bir kütləsi onlarla qarışmışdır» (14). Yəhudilərin bu hissəsi haylaşaraq «zok» adını almışdılar və bu qisim hay-boş məbəd fahişələri ilə evləndiklərinə və qarışdıqlarına görə yəhudilikdən qovulmuşdular. Məhz, «hay doğulanda yəhudi ağladı»-deyimi bu hadisə ilə bağlıdır. Yaxud da «hay olan yerdə yəhudilik iş yoxdur» deyimi bu hadisəylə bağlıdır. Çünk hay-boşlarla ailə quran yəhudi yəhudi sayılmaz. Beləliklə hay-boşların yəhudi zoklarla qarışması Yuxarı Fərat hövzəsində qarmaşıq bir qaraçı toplumunun yaranışına səbəb oldu. Erməni adının oğurlanması isə sonrakı proseslərin, xüsusən Osmanlının hədiyyəsidir. Əslində bu dini addır. «Türkçülükdə «Səlcuqlu» xəstəliyi» (Bakı 2015) adlı kitabımda geniş surətdə araşdırmışam.
«Bəs hayların sevdiyi Kiçik Arsaqlar kimlərdi (Yəni Arşakuni)? Artıq bu dövrdə bu qarışıq toplum sayca xeyli artmışdılar. Fəratın sağ və sol sahillərində yaşayan dövlətsiz bir toplumu bir araya gətirmək üçün Çar Mitridad öz kürəkıni hay omayan, arsaq soylu Tiqrana kiçik bölgə dövlətciklərini birləşdirərək vassal çarlıq yaratmağı həvalə etdi. Bu gün erməni adlandırdığımız hayların az qala cahan hökmdarı kimi təqdim etdiyi «Böyük Ermənistan» nağıllarına yalnız özləri və onların bənzərləri olan məxluqlar inanmaqdadır. Sadəcə bu yazıda Arsaq adının götürülməsinin də növbəti hay həyasızlığı olmasını diqqətinizə çatdırıram və bu addım tarixi aspektdə aparılan informasiya müharibəsinin bir taktiki gedişidir. Guya Arsaqlar da hay imiş və bu yurdun əsil sahibi olduqlarına görə varis elə bu məbəd fahişələrinin övladları olmalıdır. Avrosentrizmə və Hind-Avropa mürtəce nəzəriyyəsinin prinsiplərinə tam bir erməni uyğunlaşdırması…
Hazırda Türk cəmiyyətində təfriqəçilik salmaq məqsədiylə sosial şəbəkələrdə qıpçaq-erməni mövzusu ilə gənclərimizə Oğuz-Qıpçaq düşmənçiliyi uydurulub ötürülür. Beyinsiz və oxumaqdan başqa hər şeyi bilən gənclik bu mövzunun tam təsiri altına düşürlər. Hətta Qıpçağı az qala türkdən ayrı bir qövm kimi təsvir edirlər. Erməni qıpçaqcası deyilən bir şey olmadığını deyəndə səni düşmən elan edən hayların züy tutanları heç olmasa qıpçaq Aleksandr Qarkavetsi oxumağı məsləhət bilərdim. Qıpçaqlar haylardan deyil, haylar dini hunlardan almasını yazıblar və qıpçaqların maddi-mənəvi irsini oğurlamışlar. Üstəlik, ermənək adlı tayfa isə Oğuz tayfasıdır. Həm qıpçaqlar, həm də qaramanlı oğuzlar xristianlığı ilk qəbul etmiş türklər kimi Ərmən adı almışdılar. Bu gün də xristian görən kimi yaşlı nəsil «yəni erməni»-deyir. Bu fonda isə 1918-ci ildə haylar yaratdığı respublikanın adını Ararat respublikası, indi isə Hayastan respublikası qoyub. Çünk onlar erməni deyil, hay olduqlarını yaxşı bilirlər…
…Böyük Arsaqlardan fərqli olaraq Kiçik Arsaqlar e.ə. 250 ci ildə şərqdən gəldilər. Bir daha xatırladım ki, onlar tarix səhnəsinə Makedoniyalı İsgəndərin ölümündən 10 il sonra çıxdılar. Onlar Midiya və Albaniyanın əsil sahibləri olan Böyük sak-oğuzların uc bəyliyi olan Kiçik Arsaqlar (Arşakuni) da 24 Oğuz boyunun sol qoluna mənsub olan Üç Okların Dağ Alp (Dağ xan) oğlu Salğur (Salvur) soyundan və Qazan xan sülaləsindən sayılırlar. Xatırladım ki, Böyük Arsaqlar da 24 Oğuz boyunun sol qolunu təşkil edən Üç Okların Göy Alp (Göy Xan) oğlu Bayandur boyundandır. Sadəcə Kiçik Arsaqlar Səlcuklular kimi haylara öz çarlarını qoyub onları toplum kimi hücumlardan qorumuşlar. Sonucda xəyanət edərək öz ağalarını Likula satmışdılar. Bu gün həyacanla xəbər yazanların savadsız olmaları bəllidir. Bəs bizim tarixçilər niyə susurlar? Niyə müharibə adına xərclənən milyonların fonunda bir dənə nə elmi, nə də strateji araşdırma mərkəzimizin batmış boyu görsənmir? Sabah haylar qalxıb da «Oğuzuq, yaxud da türkük» — desələr kimsənin etiraz etməyəcəyi bəllidir…
*******
Bir də xatırladım ki, tarixdə məlum Fərat çayı yaxınlığında Afrodita məbədi xarabalıqlarına yerləşərək məbəd fahişəliyini (hiyeredul) din və ictimai həyat tərzinə çevirən yığnağın tarixdəki iyrənc izlərini lakonik dillə sizlərə təqdim edəcəyəm. Hay təəssübkeşliyi ilə tanınmış İ. Dyakonovun da üzvü olduğu redaksiya N.Yankovski və V. Ardzinbanın birgə redəktəsiylə hazırlanmış Hett (Hatti, Hititt) tarixi oçerkində Hayasanın «şanlı» tarixinə aid qeydlər var: «Hatti çarı öz bacısını (hayasa çarı) Xukkanasa ərə verir və deyir: «Hatti ölkəsində bir qanun var. Qardaş bacısıyla evlənə bilməz, bu günahdır (Bu sözlər üzərindən A. Kammenxuberin Asmu-Nikalın hay çarı Arnuvandasın həm arvadı, həm də bacısı olması barədə dedikləri öz təsdiqini tapır). Belə iş görən öldürülür. Sizin ölkə barbar ölkədir. Orada bacı və qohumlarla ailə qurulur. Amma Hattidə bu iş qadağandır. Bir gün gəlinin eyni anadan və eyni qandan olan bacısı sizə qonaq gələrsə yeyib-için, oxuyun, şənlənin. Əgər arvadının bacısıyla evlənmək fikrinə düşsən bunun cəzası ölümdür. «Mətndən aydın olur ki, hattilərdə evlilik sistemi ekzoqami (xarici evlənmə — türklərdə «Qızımı 7 biyana yada verərəm» ekzoqami sistemi) sistemi vardı. Mətndən aydın olur ki, hayasa çarına saraydan və hətta Atssi ölkəsindən olan başqa qadınlarla da evlənməyi qadağan edir.
Müəlliflər daha sonra yazırlar: «Maraqlıdır ki, bu zamanlarda Hayasada adətə görə evləndiyin qadının bacılarına, o soyda olan eyni yaşda olan qadınlara evlənmək hüququ tanınırdı. Etnografik araşdırmalar zamanı bəzi patriarxal qəbilələrdə sonsuzluq zamanı qızın kiçik bacısıyla evlənməyə icazə verilirdi. Deməli, hayların bu adətinə materiarxal — qan qohumluğu olan ailə sistemi kimi baxılmalıdır.Bu adət qədim Yaxın Şərq tarixində qeydə alınmış YEGANƏ HADİSƏDİR. Bu artıq çox keçmişdə qalmış bir adət idi. Linqivistik məlumatlara görə Hindavropalılar və Afroasiyalılar bu adətə artıq e.ə. IV minilikklərdən öncə son qoymuşdular. Bu cür qohumluq evliliyi nə şumerlərdə, nə elamlılarda, nə də hürritlərdə omayıb. Maraqlı orasıdır ki, Suppilulimus bu müqavilə mətnində təkcə Hayasa çarına deyil, həm də «Hayasa əhalisinə»- deyə müraciət edib. Bu da Hayasa da «çar» titulu olsa da cəmiyyətin hələ də ibtidai icma quruluşlu olmasını göstərir. Mətndə Hatti çarı əkinçi hay qəbilələrini «qəbiləni, evlərini, tarlalaını (kəndlərini), üzümlüklərini, buynuzlu heyvanlarını, qoyunlarını və s.» məhv etməklə hədələyir.
Mətndən bir daha Hayasanın Yuxarı Fərat hövzəsində sahildə yerləşməsi aydın olur («İstoriya drevnego Vostoka» Moskva 1988. səh.145-146).
Haylarda məbəd fahişəliyinin izləri bu gün də qalmaqdadır. Bu xalqda utanmaq və namus hissi yoxdur. Araşdırmalara görə bu uzun əsrlər boyu hay-boş qaraçılarının Hindistandan Yunanıstan məbədlərinədək hər yerdə məbəd fahişəliyi ilə məşğul olmaları ilə bağlıdır. Alman sosioloqları K. Marks və F. Engelsin «Ən tanınmış ermənilərin belə öz arvad və qızlarını məbədlərdə yad kişilərə fahişə kimi xidmətə gətirdiklərini» heyrətlə yazırdı. Tarixi mənbələrə əsasən qətiyyətlə demək olar ki, qaraçı hay-boşlar və yad ünsür kimi yəhudilər tərəfindən qovulmuş xoklar məbəd xarabələrində məskunlaşaraq bu məbədlərə gələn çoxallahlı yunanlara, kritlilərə, romalılara və başqa xalqlardan olan zəvvarlara bu məbədlərdə fahişə xidmətləri göstərərək haqq alır və öz icmalarını, yalnız bu gəlirlərlə dolandırırdılar. Müqəddəs məbəd fahişəliyi onların həyatını təmin edən bir vasitə olduğu üçün tam olaraq dini rituallar kimi erməni qadınlarına qəbul etdirilmişdi: «Bir sözlə, cinsi yetkinlik yaşına çatan bir qız, ailənin yeni bir varisi doğurması üçün düşmən «öldürməlidir» (erməni fahişələrinin yad kişilərlə yatması, guya kişinin «öldürülməsi» sayılırdı) və özü də yenilənmiş bir şəkildə yaşamağa davam etməlidir. İndiyə qədər o, bu üsulla öz allahının soyundan olan ata və ya qardaşını «öldürdü» (yəni cinsi əlaqədə olurdu). Ancaq ata və qardaş real bir düşmən deyildi. Real düşmənlər qonşularıdır. Beləliklə, ailənin yaşayan və ölü üzvləri arasında, ümumiyyətlə, tanrılar və insanlar arasında əlaqənin normal qaydası pozulmadığı üçün dünya düzəni və ailənin rifahı əbədi saxlanılır, «qatil» əcnəbi, real birisi olmalıdır».
Bunca iyrənc bir tarixə malik olan hay toplumu həyasızcasına tarix uyduraraq özlərini bu yalanlara qul ediblər. Hazırda yaşamaqda olan zoklar (zokların məşhur nümayəndəsi Xaçaturyanlar, Marqulyanlar, hay-boş qaraçıların nümayəndəsi Patkanov, hətta onlara sonradan qoşulmuş Altay türkü olan Mamikonianların cinli tayfasından olan nümayəndəsi İsaakyan və s.) və hay boşlar, qismən də olsa öz tayfa strukturlarını saxlamaqdadırlar. Amma bu tarixi gözəl bilən həyasız hay toplumu bölgədə Midiya dövrü və Arsaq türkləri dövrü guya yəhudilərə «himayədarlıq etmələrindən dəm vururlar. Az qala Midiya və daha sonra Kirius dövründə erməni çarlıqlarının sayını 3-ə çatdırırlar-böyük Ermənistan, kiçik Ermənistan və s. Ermənistan kimi gülməli çarlıqlar kimi millətlərə sırınan tarix də məbədlərin yeri ilə bağlıdır. Afrodita məbədi Fəratın sağ sahilində böyük ərazidə yerləşirdi. İlk Artemid məbədi isə Fəratın sol sahilində yerləşirdi və sonralar Efesdə Lidiyanın var-dövlətiylə şöhrət tapmış Krez Efesdə ən böyük və gözəlliyi ilə seçilən bir məbəd tikdi (e. ə. VI əsr). Keçək və s. Hayastanların izahına. Əsasən Aralıq dənizini sahillərində olan və Hindistandan düz Afina və Romaya qədər bütün məbədlərdə qaraçı hay boşlar müqəddəs məbəd fahişəliyi ilə məşğul olurdular. Onları müştərilərə öz ərləri, ata və qardaşları təklif edir, xidmət haqqı alırdılar. Belə çıxır ki, hay məbəd hiyeredullarının kişilərlə yatdıqları ərailəri bunlar çarlıq adlandırıb tarix yazırlar. Bu proseslər imperator I Feodisiy dövründə bu məbədlərin və ziyarətlərin rəsmən qadağan edilməsinədək davam etdi (392-ci il)…
Hazırda haylar tarixi yalanlar uydurub bu bəşərin təhqiramiz ləkəsini öz yalanları içində gizləməyə çalışırlar və buna görə də zokların yəhudiliyini təbliğ edərək özlərini 10-cu yəhudi qolu oduqlarını bəyan edirlər.
Bu məsələ ilə bağlı yazdıqlarına diqqət yetirək: «lstail çarlığı yıxılmışdı. İsrail krallığı və sakinlərinin önəmli bir bölümünün Asuriya və qismən Midiyada əsir tutulması ilə birlikdə, bu krallığı idarə etmiş klanlar tarixi arenada tamamən yox oldular. Bəs İsrailin 10 qəbiləsi har getdi? Göründüyü kimi bunu tapmaq çətin deyil. Ermənistanın atalarının evi olan Urartuya yerləşdilər». Hay-boş qaraçıları yəhudilərin yad ünsür kimi öz içlərindən qovduğu zoklarla qarışaraq xalqlaşma prosesinə doğru bir populyasiya addımını qeyd etmək əvəzinə e.ə. 598-ci ildə baş vermiş hadisəni «sürüyüb» gah I Tiqranın zamanına gətirib çıxarır, gah da e.ə. 3 erməni çarlığından dəm vururlar. Midiya və Assuriya qarşısında Lidiya, İsrail çarlığı tab gətirmədiyi dövrlərdə 3 ədəd erməni çarlığı? Bunu yayanlar xəstə haylardır, amma bu yalanları oxuyub sitat gətirən dünya alimlərini qınamamaq olmur.
Sübut üçün həmişə şübhə etdikləri gürcü salnaməsi «Kartvelis Tsxovreba»ya üz tutaraq yazırlar: «Yeddi qardaş əsirlikdən qaçıb və nəhayət Kartliyə gəldilər, mesxeti torpaq sahibindən icazə istədilər. Onlara icazə verildi… Oradan da Ekletsidə erməni çariçası Rakaelin sarayına qaçdılar. Burada tezliklə xristianlığı qəbul etdilər və üç qardaş Ermənistanda qaldı. Digər dörd qardaş daha şimala getməyə qərar verdilər. Beləliklə, qardaşlardan biri yüksəldi və eristav oldu. O, Gürcüstanın Baqratuni nəslinin atasıdır. Bəzi fərqlərə baxmayaraq, Gürcüstanın tarixi versiyası erməni versiyasını təsdiqləyir».
Eyni məqalədə Hay etnonimini ivrit dilində aydınlıq gətirməyə çalışaraq yazır: «На иврите слово «хай» חי — «существующий», «живой», «существо», «деятельный»…
«хай» חי — одно из имен Бoга, обращение к Создателю.
А звучит оно — «ХАЙ».
А «ХАЙ» — это самоназвание армян! ( İvritcə «Xay» ‘n — «yaşayan», «canlı», «görkəmli» deməkdir. «Xay»n — Allahın müraciət olunan adlarından biridir. Belə səslənir: «Xay». «Xay» -ermənilər özlərini belə adlandırırlar).
Bu izi tapmış kimi İrəvan xanlığı ərazilərdə qəbrüstü qoç heykəllərində 6 guşəli ulduz olan daşlar misal göstərilir. Amma unudurlar ki, ermənilər Qafqazı tanımadığı zamanlarda Xəzər xaqanlığına yəhudi axını vardı və yollar təbii ki, Azərbaycandan keçirdi və yəhudilər bu tarixi, yerli türklərin, həmçinin Xəzərlərin onlara münasibətini unutmadıqları bəllidir. Erməni öz yalanları ilə «tarixi şedevrlər» yaratmaqda davam edirlər. Sadəcə onların uydurduqları tarixin bu dünyaya dəxli yoxdur. Əgər olsaydı dünya xalqları bütün zamanlarda bu məbəd fahişələrinin övladlarının cızma-qralarını oxumaqla ötüşərdilər.
Məzar üstü abidələrə gəldikdə isə çərxi-fələk bildirən işarəni ermənilər XVIII əsrin sonlarında əxz ediblər. 6 güşəli ulduz isə (Aynur Talıblı «Bir kərə yüksələn bayraq, bir daha enməz»): «Türk-İslam sənət anlayışında ən çox əks olunan ikonografik motivler olmuş; toplum və dövlət nəzdində ucalaşdırılaraq bayraq və sancaqlarda əlamət olaraq istifadə edilməyə başlanmışdır. Ulduz motivi ətrafında olan qol-uc-şüa sayılarına görə fərqli anlamlar bildirir. Beş guşəli ulduzlar mükəmməlliyi, altı guşəli ulduzlar evliliyi, bərabərliyi, yeddi guşəli ulduzlar göyqurşağını, təbiəti, səkkiz guşəli ulduzlar isə güc və iqtidarı ifadə edirdi» ( Yıldız Demiriz, İslam Sanatında Geometrik Süsleme, s.58.).
Beləliklə, haylar dünyaya özlərini ehtiyyatda olan yəhudilər kimi sırımaq planlarına uyğun hərəkətdədirlər və bunun üçün 100 ildir ki, çalışırlar. Onlar xəbiscəsinə yəhudilərə həsəd aparır və onların yerini tutmağa can atırlar. Amma dünyada siyasətin cəmi iki qiymətləndirilməsi var. Birincisi bic biclər, ikincisi isə gic biclərdir. Ermənilər özlərini nə qədər bic saysalar da uydurduqları yalanlara təkcə özlərini inandıra bilirlər. Yəni bu millət toplum olaraq gic biclərdən ibarətdir.
…Tarixdə hay adlı millət və Hayastan adlı bir dövlət olmayıb. Hay toplumunun xalq kimi formalaşması Arsaq türklərinin bölgəyə gəlişindən sonra baş verib. Osmanlı və faransız tarixçilərinin birgə səyiylə əyinlərinə «geydikləri» erməni-ərmən sözü etnonim deyil, eponim və toponimdir. Bu adın haylara yaxından-uzaqdan heç bir dəxli belə yoxdur. XVIII əsrdə fransızlar saxta «Erməni tarixi» tərtib edərək bir sistem hazırladılar. Axmaq və yalançı toplum olan haylar bu cəlbedici yalanın əsirinə çevrildilər. Çünki tarixdə heç bir izi və nailiyyəti olmayan bir toplum üçün qədim hürrit (urartu) və Ərmən-rumlu (kimmer-sak əcdadlı) türklərin əraziləri vəd olunurdu.
Az vaxt içərisində Aqatengelos, Kryun, Xorenatsi, Egişe, Parpetsi, Buzand, Sebeos və s. adlarla səlnamələr meydana çıxarıldı. Amma bu müəlliflərin adına heç bir qeyri xalqa məxsus tarixi mənbələrdə rastlanmamış və hadisələr də əks olunmamışdır. Üstəlik, dünya etnoqrafları haylarda,hətta kilsə ədəbiyyatının və yazısının 11-12 ci əsrlərədək suryanicə olmasını sübuta yetirmişlər (Ermənipərəst Dyakonov belə bu faktdan qaça bilməyib). Bunu konkret faktlarla sübut etmək asan bir məsələdir.Hay ədəbi dilinin formalaşması isə XIX əsrdə başa çatmadığını Sayat Nova və X. Abovyanın yaradıcılığı sübut edir.
Başqa bir versiyaya görə, bu haylar haradan gəldilər və həqiqət nədən ibarətdir?
Haylar öz saxta mənbələrində Hayk və onun xalqının saxta e.ə. 2200-cü ildən e.ə. 800-cü ilədək ruhani və çarların siyahısını tərtib etmişlər. Başqa bir versiyada isə guya Balkanlardan gələn Frig (frak) tayfalarının Urartu torpaqlarını işğal etdikdən (e.ə.1200-700) sonra qarışıqdan indiki hay tayfaları yaranıb.Tam fərqli (Nalbandyan) bir versiyaya görə isə uzaq İsveçdən gəlmələri irəli sürülür. Bu versiyasların heç biri həqiqətə uyğun deyil. Haylar bu ərazilərə Misirdən semit tayfası olaraq gəldiklərini gizlədirlər. E.ə.1290-1224 cü illərə təsadüf edən İsrailoğulları köçünə qoşulan 13- cü qol Hayk və onun ailəsiydi (Xokkilər). Şərq mənbələri erməniləri «qara qullar» siyahısında göstərməsi bununla bağlıdır («Qabusnamə»). Qaçqın qul Hayk İsrailoğullarının törəsinə qarşı çıxaraq Hindistandan gəlmiş Qaraçı hay- boş qadınlarla ailə qururlar. Ona görə də ölkədən qovulurlar. Çünki yad tayfaya ərə gedən hay-boş qaraçıları yada ərə gedəni və yad qadınla evlənənləri isə İsrailoğulları qəbul etmirdilər.
Haylar Yaxın Şərqdə Orta Fərat hövzəsində bir zamanlar Böyük Xaqan Alp Ər Tunqa ordusu tərəfindən xarabazara çevrilmiş (e.ə.9-8 ci əsrlər) Afrodita, Artemid və Apollon məbədlərinin çox olduğu ərazilərə yerləşirlər. Böyük imperiyaların öz münasibətlərini aydınlaşdırmaq yerinə çevrilən bu ərazilər faktiki olaraq bayquşların məskəni idi.Yalnız ziyarətlər zamanı canlanma olurdu. Qovulmuş bir toplum üçün bundan əlverişli şərait ola bilməzdi. Haylar hələ də öz hindli-qaraçı bağlarını gizləməyə çalışırlar. Əslində qaraçıları asanlıqla assimlyasiya edən tək toplumun haylar olmasını etnoqrafiya təəccüblə araşdırır. «Ermənilər həmişə yaşadıqları ölkənin yaramaz sakinləri olublar. Öz yaxınlarını sataraq həmişə güclü qonşulara məhəbbətlə qulluq ediblər»- deyə yazan Geqor Patkanov assimlyasiya edilmiş bir qaraçı hay akademikidir. Haylar tarixdə ilkin və qədim olmağı sevdikləri halda pulla fahişəliyin onların adıyla bağlı olmasına heç toxunmazlar. Əlbəttə ki, qovulmuş semit-qaraçı toplumunun ehtiyaclarını xarabalarda eşşəklə yük daşımaqla və ya kiçik qayıqlarla Fərat çayından o tərəf-bu tərəfə adam keçirməklə, pinəçiliklə və s. təmin etmək mümkün deyildi. Bu ərazilərə hər il yüz minlərlə məbəd ziyarətçiləri gələrdilər. Afrodita məbədini yunanlar, misirlilər və assuriyalılar ziyarət edərdilər. Ziyarətlər hər ilin yazında başlayardı. Məbədin mərkəzində boz yaşıl rəngli kanonik bir daş (1m hündürlükdə) yerləşirdi. Yunanca və rusca olan mənbələrdə bu daşın adı KARADAŞ (Qara daş) adlandırılır. Burada hər bir qadın tanımadığı bir kişiylə əlaqəyə girməliydi. Kütləvi əlaqələrin baş verdiyi ərazilərə yaxın yaşayan haylar bu qadınları ellikcə əvəz etməyə başladılar və Yunanıstan ərazilərinədək bütün məbədlərdə pulla fahişəlik edən qadınlar haylara mənsub idi.
Bu fakt alman sosioloqu K. Marks və F. Engelsin diqqətini çəkib: «Öz arvadlarını yaşayış və qazanc naminə başqa xalqların kişilərinə satan ilk millət ermənilər olmuşdur.» F. Engels «Ailənin xüsusi mülkiyyəti və dövlətin mənşəyi»adlı əsərində «Kornifdə və hətta Hindistan məbədlərində qulluq edən ilk rəqqasə və fahişələr erməni kənizləri olmuşlar»- deyə onları fahişəliyi rəsmiləşdirən ilk tayfa kimi xarakterizə edirdi. O, yazırdı: «Ən qədim zamanlarda erməni qadınların pulla fahişəlik edərək qazandıqları pulla dini məbədləri saxlamaq qanuni və təbii hal sayılırdı. Bu işlər allahın məbədində baş verirdi və ilk vaxtlar qazanılan pullar məbəd xəzinəsinə gedirdi.Erməni Anaitis gperodulları (məbəd fahişələri Ön Asiyanın bütün məbədlərində fahişəlik edərdilər) Kornifdəki Afrodita məbədində, habelə məbədlərdə olan və bayedarka adlanan hind dini rəqqasələri ilk məbəd fahişələri idilər. Yad kişilərə təslim olmaq hər bir qadının ilk vəzifəsi kmi sonralar onları əvəz edən kahinlərin işinə çevrildi.» (K. Marks, F. Engels «İzbrannıe soçineniya» T.VI. s.146-147. Moskva 1987). Bu faktı Herodotun «Tarix» əsərində də izləyə bilərik. Üstəlik, bu fakt hayların Avropadan deyil Misirdən gəldiyini sübut edir. Çünki Herodot hayları Babillilər kimi təqdim edir: «Babillilərin ən rüsvayçı adəti belədir: «Gərək hər bir babilli qadın ömründə bir dəfə Afrodita məbədində otursun. Pul müqabilində yad kişiyə təslim olsun» (Herodot «Tarix» Bakı 1998. s.1,199). Bu kitabda da eyni faktlar sadalanmaqdadır. Beləliklə, haya qədim xalq deyib, saxta erməni-hay mənbələrini gözümüzə soxanlar xəyanətkarlardır. Onlara inanmayın. Erməni mələzinin ata axtarışı bununla bağlı olduğunu anlayan oldumu? Necə deyərlər: «Atasını axtaran, İtin arxasınca gəzər»…
…Bu gələcəkdə nəşrini planladığım «Tarixin dili, dilin tarixi» kitabımdan alıntılardır…
…Düşmənimizin bunca şərəfsizliyinə rəğmən onlara heyranlıq bəsləyənlərin milli kimliyinə şübhə edirəm…
Yazdığım «Türkçülükdə «Səlcuqlu» xəstəliyi» kitabımda yazdığım bir bəhsi buraya əlavə edirəm: «Ərəblərin yürüşlərindən ağır zərbələr yemiş bu hay toplumuna artıq Bizansın əli çatmırdı. Osmanlı sayəsində dincliyə qovuşmuş oldular. Xristianlıq adına ərəblər Qaraman-Ərməniyyəsini və Azərbaycan – Albaniyasını tanıyırdı. Bölgədə yaratdıqları ərazi vahidlərini I-II-III-IV Ərməniyyə adlandırdılar.
Ərəb tarixçisi İstəxri yazır: “Biz Ərməniyyə, Arran və Azərbaycanı xəritədə birləşdirir və ona bir ölkə kimi baxırıq. Azərbaycanın sər¬hədləri Tərm və Zəncanın son həd¬dinə çatan dağ silsiləsidir. Sonra bu silsilə Dinəvərin son hüduduna çatır, sonra Hülvan və Şəhrazurun o tərəflərinədək uzanır, daha sonra isə Ərməniyyə hüdudlarını əhatə edir”. Eyni faktı Yəqubi, İbn Həvqəl də təsdiqləyir. Yəni, özlərinin de¬diyi kimi nə hayların, nə Hayastanın tez-tez din dəyişən hay keşişlərinin Fərat çayının yuxarı axarında sığındıqları hansısa kiçik kilsə¬dən qeyri coğrafi ərazili dövlətləri olmayıb. Çayın sol sahilinə kiçik Hayastan, sağ sahilinə isə böyük Hayastan deyiblər. Bu ad coğrafi no¬mendir (Böyük Qışlaq və Kiçik Qışlaq və.s. kənd adlarına uyğun). Böyük Ermənistan, ümumiyyətlə “erməni” adını hayların ağızlarına almaları türkə təhqirdir.
Hayların “erməni” adını ələ keçirməklə Qaramanlı və Qıpçaq xristianlara məxsus mirasa sahib çıxaraq Qafqazadək yayıldılar. Onlar Üçmüəzzin (haylar səhv olaraq Eçmiədzin deyirlər) pravoslav-alban kilsəsinə tor atdılar. Onu ələ keçirdikdən sonra provaslav kilsə hay qriqoryanlığının mərkəzinə çevrildi. Rusiya tarixçi-etnoqrafı V. Veliçkonun bu barədə maraqlı qeydləri mövcuddur: “XVIII əsrin sonunda Üçmüəzzin katalikosunun ümumxalq seçkisinin prinsipinə zidd olaraq bu vəzifəyə Üçmüəzzin ruhaniləri tərəfindən yenicə seçilmiş arxiyepiskop Qukas (Luka) təyin olunmuşdu. Konstantinopol patriarxı Zaxariya buna etiraz etməyə başlamışdı. Qukas ona səmimi məktublar yazmış, həmin vaxt isə Konstantinopol erməni cəmiyyəti Zaxariyanın vəzifədən uzaqlaşdırılmasını türk hökumətindən xahiş etmişdi. Cənab Yezovun tərifini göyə qalxızdığı Qukasın tələsməsi Ağvan (Alban) – Qanzasar kilsəsi (indiki Ağdərə rayonunun ərazisindədir – müəl.) patriarxı İsraelin Üçmüəzzin taxtı-tacına seçilməsindən əl çəkməsinin vacibliyi ilə izah olunur. Söhbət ayrılmış Ağvan (Alban – türk) patriarxına zərbə vurmaq və teokratik mütləqiyyət qurmaqdan gedirdi. Vəzifədə olan qulluq adamlarının məlumatsızlığı və yaxud satqınlığı üzündən bu məsələdə həm türk, həm də rus hökumətinin mənafeləri düz gəlməsə də həssaslıqla və yekdilliklə onu (Qukası – müəl.) müdafiə edirdilər. Bizim Konstantinopola (İstanbula) göndərdiyimiz elçi Tomara 1801-ci ildə hökumətə hüsn-rəğbətlə çatdırmışdı ki, Qukas “Rusiyanın köməyi ilə öz millətini dirçəltməyə çalışır”. Xarici katolikosun könlü xoş olsun deyə Alban katolikosu həddən artıq sıxışdırılmış, sonra isə Qarabağın və Gəncənin Rusiyaya birləşdirilməsi nəticəsində ləğv olunmuş və bu, heç kəsə bildirilməmişdi. Məlum olmuşdu ki, bizim siyasətçilər, hətta öz əraziləində Siss və Aktamar patriarxlarının “bütün ermənilərin katalikosu”ndan azad olunmasını müdafiə eləməyi başa düşən türklərdən də az uzaqgörəndirlər” (V.L. Veliçko “Qafqaz” Bakı 1995 s.59-60).
Faktın doğruluğunu təsdiqləyən daha bir sənəd isə bu hadisədən 300 il öncə Rəvanqulu xanın Şah İsmayıla yazdığı bir məktubdur. Məktubda deyilirdi: ”Mesapatomiyadan Van gölü hövzəsinə, oradan da 5-10 nəfərlik dəstələrlə sənətkarlıqla məşğul olmaq adıyla Oğuz-türk yurdu olan Qafqaza köçürülən er¬mənilərin sənətkarlıq əvəzinə, kilsə tikib yerləşərək özlərini, Qafqazın yerli xalqı olmalarını iddia edəcəklərini müəyyən etdik. Belə hərəkətlər gələcəkdə xoşagəlməzliklərə yol aça bilər…
Bunları qarışıq (alban-rum) Ağkilsə (Üçmüəzzin) katalikosluğu maliyyələşdirir…”
«Arsaq» adının işlədilməsi ermənilərin tarixi aspektdə bizə qarşı informasiya hücumudur
Xaqani Ədəboğlu
Dəyərli ziyalımız və oxucumuz Etibar Əhmədlinin Arsaq adı ilə bağlı çaldığı həyacan təbilinə cavab olaraq, iki iri həcmli araşdırma yazısını birlikdə yayınlayırıq.
Bu gün «elmsiz mediyamız və elmimiz» erməni deyib yapışdığımız hayların Qarabağın adını dəyişib iyrənc hala saldıqları Arsaq sözünün hayca tələffüzü olan Artsax ilə dəyişəcəklərini həyacanla xəbər verirdilər. Amma bir soruşan olmadı ki, Arsaqın haylara nə dəxli var? Tarixə göz ataq. Strabon və Ptolomeyin yazdıqlarına görə sisaklar (əsil saklar) Sakaseni, digər bölümü isə Naxçıvan və Qarabağı yurd etmişlər.
Arsaqların bu yurdu Dədə Qorqud «Oğuznaməsi»nə görə Daş Oğuzlardan Altı Daş Oğuz boyunun Böyük Xaqanı Alp Ər Tonganın oğlu Alp Aravazın yurdudur. Hələ 1225- ci ildə Xarəzmli Məngübərti Arana gələrək buranın Alp Ər Tonganın son sığınacağı olduğu üçün müqəddəs sayıldığını və buna görə də burada yuğ mərasimləri keçirildiyini qeyd edir. 1646 -cı ildə Naxçıvana gələn Övliya Çələbi Sünik bəylərinin türbələrini seyr edərək yazmışdı; «Bu şəhəri zamani qədimdə Şah Əfrasiyab bina etmişdir».
Tarixi mənbələrə görə Tiflis, Gəncə, Bərdə, Qəzvin və s. şəhərləri, məhz Böyük Xaqanımız salmışdır. Bu şəhərlərdən biri isə onun adını daşıyır. Bu şəhərin adı Bərdədir. Tarixi səlnamələrdə Alp Ər Tunqa adı Parta, Alparta, Bartatuna və s. kimi qeyd edilir. Bərdə adı da tarixi mənbələrdə Partava, Parta, Berta və s. kimi qeyd olunub. Transkripsiyada {PRT, BRT} olan ad, bu gün /BRD/ kimi saxlamışdır ( X. Ədəboğlu «Unudulmuş Turanın çöl çiçəkləri» Bakı 2006). Maraqlıdır ki, haylar həyasızcasına bizim olanları öz adlarına çıxdıqlarına qarşılıq tarix və etnoqrafiya ilə məşğul olan elmi mərkəzlərimiz indiyədək ortaya sanballı bir iş qoya bilməmişlər. Alp Ər Tunqaya hər bir türk öz xaqanı deyir, amma sak tarixi adı gələndə yanlış olaraq «irandilli» uydurma avrosentrizm nağılı danışmağa başlayırıq.
Əslində həmin avropalılar zamanında Atillanı da, Almış xaqanı da, Çingiz xanı da, Əmir Teymuru da və hətta ən son olaraq Şah İsmayılı da skif-sak adlandırırdılar. Məgər bizim tarixçilər heç bir mənbə oxumurlarmı? Üstəlik biveclik o dərəcəyə çatıb ki, sakları slavyanların, irandillilərin də əcdadı saymağa hə deyirik. Sadə bir həqiqətdir ki, bir ailədən, eyni ata və babadan müxtəlif milli mənsubiyyətə malik fərdlər çıxa bilmədiyi kimi, sakdan da fars, rus ola bilməz.
Almış xaqanın nitqi bir anonim Macar səlnaməsində belə başlanması yazılırdı : «Ey mənim Skif qardaşlarım» (Н. Карамзин «Избранные сочинение» I-III T.)...
Qədim dövrlərdə «Türk» adı axtarmaq, əslində yanlışımızdır. Türk soy ağacı yenidən araşdırılmalıdır. Çünki Oğuzun 12 oğlundan birinin adı Türk olması mənbələrdə var. Amma bu toplumun ellikcə adı zamanında SANG-MADAY-HUN-GUZ-TATAR-MOĞOL-TÜRK-TÜRKMAN və s. adlarla adlandığı dövrlər hər kəsə bəllidir. Bilməyənlər ən tez tapılan (Herodot, Pliniy, Plutarx və s.) əski mənbəni vərəqləsə dediyimin həqiqət olduğunu o an görəcəkdir. Bunca üzdə olan məsələni qoyub saxta erməni mənbələrindən mənbə kimi istifadə edən tarixçilərin bilgisinə şübhə edirəm. Xatırladım ki, Şumer xalqı, Midiya və Albaniya xalqı saklar olmasını əfsuslar olsun, çoxları unudur və bəzən bilmədiklərini görürük.
Arsaqların tarixində hayların yaşama faktı var. Qeyri bir dövlət yaxud superetnos olmaq boşboğaz ermənilərin uydurmalarından qeyri bir şey deyil. Parfiya — Arsaq türklərinin tarixinə nəzər salaq.
Erməni millətçiləri heç bir mənbəyə söykənmədən Hayastanın «dünyanın ilk xristian ölkəsi» olduğunu və bəzi «vəhşi» türk xalqlarında o dövrlərdə dini mənsubluq olmadığını da vurğulayırlar.
Lakin diqqətli tarixi təhlil bizə paradoksal nəticələr çıxarmağa imkan verir. Ermənistan deyilən bu yığnaq, məhz türklər və onlara rəhbərlik etmiş türk mənşəli elitası sayəsində xristian ölkəsinə çevrildi. Üstəlik, «hay» etnik komponentin özü, əsasən çoxmillətli olan bu dövlətin formalaşmasında heç bir əhəmiyyət kəsb etməmişdir.
Eranın 4-cü əsrinin əvvəllərində Ermənistan elitasının xristianlığı niyə qəbul etdiyini başa düşmək üçün onun necə dövlət olduğunu və III-IV əsrlərdə tərkibində olduğu Sasani imperiyada hansı proseslərin baş verdiyini anlamaq vacibdir. Buna qədər bu imperiya Parfiya (Arsaq, Ərsaq) İmperiyası və ya Parfiya Krallığı adlanırdı.
Xatırladaq ki, tarixə Parfiya səltənəti, “Parnlar” və ya Parfiyalılar adı düşən bu millət, bir çox müasir alimlərə, tarixçilərə görə türklər tərəfindən qurulmuşdur. Onların ilkin yaşayış yeri olan Turan, indiki Qazaxıstan və Türkmənistan ərazisidir. Üstəlik, bu bəylik kimi Alp Ər Tunqanın Şərq sərhədlərə təyin etdiyi uc bəyliyini idarə edən Kiçik Arsaqlar idi.
Parfiya adlı dövlətin yaradılmasında indiki Türkmənistanın ərazisi mərkəz rolunu oynamışdı. Sonra müasir İran, İraq, Əfqanıstan və Parfiya padşahları ilə həmsərhəd olan vassal Ermənistan dövlətinin qurulduğu əraziləri əhatə edirdi. Orada Arsaqlar sülaləsinin (Arşakilər) daha gənc qolu ilə müxtəlif imperiyaların «çəkişmə və sövdələşmə» ərazilərində bufer dövlətcik olan vassal Ermənistan yaradıldı. Bu heç də ermənilərin həyasızcasına uydurduğu bir imperiya deyildi. Bu ərazidə yaşayan çox saylı xalqların idarə olunmasını planlamış Arsaqların strateji bir qurumu idi. Plutarxı oxuyanlar onun necə dövlət olmasını yaxşı bilirlər.
Ancaq eramızın III əsrində Parfiya imperiyasında saraydaxili bir çevriliş baş verdi. Gücü əslən Sasanilər sülaləsindən olanlar, bu günkü təbircə desək farslar ələ keçirdilər. Bu fars-qaraçıların Kirdən başlanan ənənəvi hakimiyyəti zəbt etmə metodur. Anlamaq üçün eyni metoddan ingilislər Qacar xanədanlığına qarşı 1925-ci ildə istifadə etmələri, heç də təsadüfü deyildi.
Arsaq türklərinin təqibləri başlandı. Hakimiyyəti İraqda sasanilər ələ keçirdikdən sonra türk arsaqlar daha çox türklərin hakimiyyəti qalan ərazilərə köç etdilər. Sasanilər və etnik farsların İraqda hakimiyyəti ələ keçirdikləri üçün imperiyada zərdüştilik vahid bir din elan edildi.
Ermənistanda hökmranlıq edən Arsaq türkləri bu vəziyyəti qəbul etmədilər.
Məsələnin kökündə bir sual dayanır: Arsaqların hakim ailəsindən çıxan, keçmiş türk elitasının tanınmış üzvlərindən biri Maarifçi Qrigori — öz həmyerlilərini necə xristianlığa cəlb edə bildi?
O və nəsilləri 100 ildən bəri Ermənistanın irsi yepiskopları idilər. Yəni eramızın 4-cü əsrinin əvvəllərində xristianlığı erməni «hay» etnik qrupu deyil, Ermənistanın coğrafi adı altında ərazini idarə edən Parfiya dövlətinin Kiçik Arsaq elitası qəbul etmişdi. Bu barədə uydurulmuş erməni-hay tarixi cızma-qaralarında da qeydlər var ki, haylar Sasanilərin tərkibində atəşpərəst, Romanın tərkibində isə xristian olurdular. Teoloji baxımdan bu gün də erməni məzhəbi dini deyil, bir hiyeredul mərkəzidir.
Bu gün tarixi olaraq, Van gölü bölgəsində deyilsə də, əslində Fəratın yuxarı hövzəsində, qərbdən gələn, əvvəlcə Romalılar və Yunanlar vəhşi və barbar xalqlar hesab etdikləri frakyalılar və friglərə bağlı olan hay qəbiləsi məskunlaşdı (hayların da bunlardan olması deyilir). Əslində bunu Hind-Avropaçılar öz Hind-Avropa uydurmasının əsil mahiyyətini daldalamaq üçün belə bir yalan uydurublar. Hay-boşlar əraziyə Artemid məbədi ətrafına Hindistandan gəlmə məbəd fahişəliyi ilə məşğul olan bir toplumun etnoloji «tullantılarıdır». Ona görə də bu gün də ermənilik-haylıq xalq olmaqdan çox məişət hadisəsi kimi bir həyat tərzi sayılır.
Bir əsr yarımdan çox bir müddətdə, Arsaq Türklərinin hakimiyyəti altında xristianlığı qəbul edən Hay yetişdirildi və mədəni şəkildə inkişaf etdi, böyüdü, çoxaldı və bir sıra bölgələrdə etnik baxımdan dominant hala gəldi. Yəni xalqlaşma yoluna üz tutdu. Ona görə də Arsaq türklərindən əxs etdikləri tərzdə erməni kilsəsinin pravoslav kilsəsindən ayrılmasına və burada Monofizit (erməni-qriqorian) dininin yayılmasına töhfə verən hay etnik komponenti meydana çıxdı. Monofizitizm əvvəlcə hay etnosları arasında ən geniş yayılmışdır.
XVIII əsrdə fransızlar tərəfindən uydurulmuş saxta Mesrop Maştots dövründən bəri, hay mənşəli erməni din xadimləri hər cür vəchlə ədəbi kilsə dili kimi qrabarı (haylara uyğun) ibadət dili olaraq tanıtmağa başladılar. Amma ermənipərəstliyi ilə tanınan rus tarixçi İ. Dyakonovun erməni dini ibadət dilinin və ədəbiyyatının suryanicə olmasını sübut etməsini belə unudublar. Əslində isə bunu əvvəlcə erməni kilsəsini Bizansdakı pravoslav kilsəsindən, daha sonra İberiyada (Gürcüstan) və Qafqaz Albaniyasındakı pravoslav kilsələrindən qoparmaq üçün edildiyinin fərqinə kimsə varmır.
Beləliklə, Qarabağda hay qəbiləsi ilə heç bir əlaqəsi olmayan, Arsaq adını özününküləşdirmək cəhdləri ermənilərin daha böyük antitürk planlarından xəbər verir. ..
*******
Digər bir versiyaya diqqət yetirək.
1901-ci ildə etnoqraf G. Vanzianın qeydlərindən: «Bir çox Qafqaz xalqlarının arasında — hay qaraçılar kimi tanınan, hay-boşlar, Ərzurum vilayətindən köçürülərək 1828-ci ildə, episkop Qarabetin rəhbərliyi altında Rusiya tərəfindən fəth edilmiş Axalkələk, Axalsixe, Aleksandropol regionuna gətirilib. Əvvəllər, İrəvanda və Yelzavetpolda da boşlar yaşayırdılar; ancaq özləri orijinal həyat tərzlərini tərk edərək, yerli ermənilərlə qarışdılar. Onlar dil və dini xaraktercə, təbiətcə, adət-ənənəsinə görə demək onlar hay (erməni) idilər, onlara nədən «hay-boş» (erməni qaraçılar) deyildiyi anlaşılan deyil. Çünki onlar başqa millət sayıla bilməzlər».
Tarixən Kornifdə Afrodita məbədinə, məhz Hindistandan yol aldıqlarını alman sosioloqları K. Marks, F. Engels qələmə almışdır. Hayların hind məbədlərində də «müqəddəs məbəd fahişəliyi» ilə məşğul olmasını bu müəlliflər geniş anlatmışlar.
Ermənilərin mənşəyi müqəddəs məbəd fahişəliyin dini səviyyədə olması səbəbindən olduqca müəmmalıdır. Bu da «bic doğulanın yetənə «ata» deməsinin göstəricisi sayılmalıdır. Tanınmış rus tədqiqatçısı Veliçko da belə qənaətə gəlmişdir ki, «…əvvəlcə Babil əsarəti zamanı, sonra isə Yerusəlimin dağıdılmasından bəri yəhudilərin böyük bir kütləsi onlarla qarışmışdır» (14). Yəhudilərin bu hissəsi haylaşaraq «zok» adını almışdılar və bu qisim hay-boş məbəd fahişələri ilə evləndiklərinə və qarışdıqlarına görə yəhudilikdən qovulmuşdular. Məhz, «hay doğulanda yəhudi ağladı»-deyimi bu hadisə ilə bağlıdır. Yaxud da «hay olan yerdə yəhudilik iş yoxdur» deyimi bu hadisəylə bağlıdır. Çünk hay-boşlarla ailə quran yəhudi yəhudi sayılmaz. Beləliklə hay-boşların yəhudi zoklarla qarışması Yuxarı Fərat hövzəsində qarmaşıq bir qaraçı toplumunun yaranışına səbəb oldu. Erməni adının oğurlanması isə sonrakı proseslərin, xüsusən Osmanlının hədiyyəsidir. Əslində bu dini addır. «Türkçülükdə «Səlcuqlu» xəstəliyi» (Bakı 2015) adlı kitabımda geniş surətdə araşdırmışam.
«Bəs hayların sevdiyi Kiçik Arsaqlar kimlərdi (Yəni Arşakuni)? Artıq bu dövrdə bu qarışıq toplum sayca xeyli artmışdılar. Fəratın sağ və sol sahillərində yaşayan dövlətsiz bir toplumu bir araya gətirmək üçün Çar Mitridad öz kürəkıni hay omayan, arsaq soylu Tiqrana kiçik bölgə dövlətciklərini birləşdirərək vassal çarlıq yaratmağı həvalə etdi. Bu gün erməni adlandırdığımız hayların az qala cahan hökmdarı kimi təqdim etdiyi «Böyük Ermənistan» nağıllarına yalnız özləri və onların bənzərləri olan məxluqlar inanmaqdadır. Sadəcə bu yazıda Arsaq adının götürülməsinin də növbəti hay həyasızlığı olmasını diqqətinizə çatdırıram və bu addım tarixi aspektdə aparılan informasiya müharibəsinin bir taktiki gedişidir. Guya Arsaqlar da hay imiş və bu yurdun əsil sahibi olduqlarına görə varis elə bu məbəd fahişələrinin övladları olmalıdır. Avrosentrizmə və Hind-Avropa mürtəce nəzəriyyəsinin prinsiplərinə tam bir erməni uyğunlaşdırması…
Hazırda Türk cəmiyyətində təfriqəçilik salmaq məqsədiylə sosial şəbəkələrdə qıpçaq-erməni mövzusu ilə gənclərimizə Oğuz-Qıpçaq düşmənçiliyi uydurulub ötürülür. Beyinsiz və oxumaqdan başqa hər şeyi bilən gənclik bu mövzunun tam təsiri altına düşürlər. Hətta Qıpçağı az qala türkdən ayrı bir qövm kimi təsvir edirlər. Erməni qıpçaqcası deyilən bir şey olmadığını deyəndə səni düşmən elan edən hayların züy tutanları heç olmasa qıpçaq Aleksandr Qarkavetsi oxumağı məsləhət bilərdim. Qıpçaqlar haylardan deyil, haylar dini hunlardan almasını yazıblar və qıpçaqların maddi-mənəvi irsini oğurlamışlar. Üstəlik, ermənək adlı tayfa isə Oğuz tayfasıdır. Həm qıpçaqlar, həm də qaramanlı oğuzlar xristianlığı ilk qəbul etmiş türklər kimi Ərmən adı almışdılar. Bu gün də xristian görən kimi yaşlı nəsil «yəni erməni»-deyir. Bu fonda isə 1918-ci ildə haylar yaratdığı respublikanın adını Ararat respublikası, indi isə Hayastan respublikası qoyub. Çünk onlar erməni deyil, hay olduqlarını yaxşı bilirlər…
…Böyük Arsaqlardan fərqli olaraq Kiçik Arsaqlar e.ə. 250 ci ildə şərqdən gəldilər. Bir daha xatırladım ki, onlar tarix səhnəsinə Makedoniyalı İsgəndərin ölümündən 10 il sonra çıxdılar. Onlar Midiya və Albaniyanın əsil sahibləri olan Böyük sak-oğuzların uc bəyliyi olan Kiçik Arsaqlar (Arşakuni) da 24 Oğuz boyunun sol qoluna mənsub olan Üç Okların Dağ Alp (Dağ xan) oğlu Salğur (Salvur) soyundan və Qazan xan sülaləsindən sayılırlar. Xatırladım ki, Böyük Arsaqlar da 24 Oğuz boyunun sol qolunu təşkil edən Üç Okların Göy Alp (Göy Xan) oğlu Bayandur boyundandır. Sadəcə Kiçik Arsaqlar Səlcuklular kimi haylara öz çarlarını qoyub onları toplum kimi hücumlardan qorumuşlar. Sonucda xəyanət edərək öz ağalarını Likula satmışdılar. Bu gün həyacanla xəbər yazanların savadsız olmaları bəllidir. Bəs bizim tarixçilər niyə susurlar? Niyə müharibə adına xərclənən milyonların fonunda bir dənə nə elmi, nə də strateji araşdırma mərkəzimizin batmış boyu görsənmir? Sabah haylar qalxıb da «Oğuzuq, yaxud da türkük» — desələr kimsənin etiraz etməyəcəyi bəllidir…
*******
Bir də xatırladım ki, tarixdə məlum Fərat çayı yaxınlığında Afrodita məbədi xarabalıqlarına yerləşərək məbəd fahişəliyini (hiyeredul) din və ictimai həyat tərzinə çevirən yığnağın tarixdəki iyrənc izlərini lakonik dillə sizlərə təqdim edəcəyəm. Hay təəssübkeşliyi ilə tanınmış İ. Dyakonovun da üzvü olduğu redaksiya N.Yankovski və V. Ardzinbanın birgə redəktəsiylə hazırlanmış Hett (Hatti, Hititt) tarixi oçerkində Hayasanın «şanlı» tarixinə aid qeydlər var: «Hatti çarı öz bacısını (hayasa çarı) Xukkanasa ərə verir və deyir: «Hatti ölkəsində bir qanun var. Qardaş bacısıyla evlənə bilməz, bu günahdır (Bu sözlər üzərindən A. Kammenxuberin Asmu-Nikalın hay çarı Arnuvandasın həm arvadı, həm də bacısı olması barədə dedikləri öz təsdiqini tapır). Belə iş görən öldürülür. Sizin ölkə barbar ölkədir. Orada bacı və qohumlarla ailə qurulur. Amma Hattidə bu iş qadağandır. Bir gün gəlinin eyni anadan və eyni qandan olan bacısı sizə qonaq gələrsə yeyib-için, oxuyun, şənlənin. Əgər arvadının bacısıyla evlənmək fikrinə düşsən bunun cəzası ölümdür. «Mətndən aydın olur ki, hattilərdə evlilik sistemi ekzoqami (xarici evlənmə — türklərdə «Qızımı 7 biyana yada verərəm» ekzoqami sistemi) sistemi vardı. Mətndən aydın olur ki, hayasa çarına saraydan və hətta Atssi ölkəsindən olan başqa qadınlarla da evlənməyi qadağan edir.
Müəlliflər daha sonra yazırlar: «Maraqlıdır ki, bu zamanlarda Hayasada adətə görə evləndiyin qadının bacılarına, o soyda olan eyni yaşda olan qadınlara evlənmək hüququ tanınırdı. Etnografik araşdırmalar zamanı bəzi patriarxal qəbilələrdə sonsuzluq zamanı qızın kiçik bacısıyla evlənməyə icazə verilirdi. Deməli, hayların bu adətinə materiarxal — qan qohumluğu olan ailə sistemi kimi baxılmalıdır. Bu adət qədim Yaxın Şərq tarixində qeydə alınmış YEGANƏ HADİSƏDİR. Bu artıq çox keçmişdə qalmış bir adət idi. Linqivistik məlumatlara görə Hindavropalılar və Afroasiyalılar bu adətə artıq e.ə. IV minilikklərdən öncə son qoymuşdular. Bu cür qohumluq evliliyi nə şumerlərdə, nə elamlılarda, nə də hürritlərdə omayıb. Maraqlı orasıdır ki, Suppilulimus bu müqavilə mətnində təkcə Hayasa çarına deyil, həm də «Hayasa əhalisinə»- deyə müraciət edib. Bu da Hayasa da «çar» titulu olsa da cəmiyyətin hələ də ibtidai icma quruluşlu olmasını göstərir. Mətndə Hatti çarı əkinçi hay qəbilələrini «qəbiləni, evlərini, tarlalaını (kəndlərini), üzümlüklərini, buynuzlu heyvanlarını, qoyunlarını və s.» məhv etməklə hədələyir.
Mətndən bir daha Hayasanın Yuxarı Fərat hövzəsində sahildə yerləşməsi aydın olur («İstoriya drevnego Vostoka» Moskva 1988. səh.145-146).
Haylarda məbəd fahişəliyinin izləri bu gün də qalmaqdadır. Bu xalqda utanmaq və namus hissi yoxdur. Araşdırmalara görə bu uzun əsrlər boyu hay-boş qaraçılarının Hindistandan Yunanıstan məbədlərinədək hər yerdə məbəd fahişəliyi ilə məşğul olmaları ilə bağlıdır. Alman sosioloqları K. Marks və F. Engelsin «Ən tanınmış ermənilərin belə öz arvad və qızlarını məbədlərdə yad kişilərə fahişə kimi xidmətə gətirdiklərini» heyrətlə yazırdı. Tarixi mənbələrə əsasən qətiyyətlə demək olar ki, qaraçı hay-boşlar və yad ünsür kimi yəhudilər tərəfindən qovulmuş xoklar məbəd xarabələrində məskunlaşaraq bu məbədlərə gələn çoxallahlı yunanlara, kritlilərə, romalılara və başqa xalqlardan olan zəvvarlara bu məbədlərdə fahişə xidmətləri göstərərək haqq alır və öz icmalarını, yalnız bu gəlirlərlə dolandırırdılar. Müqəddəs məbəd fahişəliyi onların həyatını təmin edən bir vasitə olduğu üçün tam olaraq dini rituallar kimi erməni qadınlarına qəbul etdirilmişdi: «Bir sözlə, cinsi yetkinlik yaşına çatan bir qız, ailənin yeni bir varisi doğurması üçün düşmən «öldürməlidir» (erməni fahişələrinin yad kişilərlə yatması, guya kişinin «öldürülməsi» sayılırdı) və özü də yenilənmiş bir şəkildə yaşamağa davam etməlidir. İndiyə qədər o, bu üsulla öz allahının soyundan olan ata və ya qardaşını «öldürdü» (yəni cinsi əlaqədə olurdu). Ancaq ata və qardaş real bir düşmən deyildi. Real düşmənlər qonşularıdır. Beləliklə, ailənin yaşayan və ölü üzvləri arasında, ümumiyyətlə, tanrılar və insanlar arasında əlaqənin normal qaydası pozulmadığı üçün dünya düzəni və ailənin rifahı əbədi saxlanılır, «qatil» əcnəbi, real birisi olmalıdır».
Bunca iyrənc bir tarixə malik olan hay toplumu həyasızcasına tarix uyduraraq özlərini bu yalanlara qul ediblər. Hazırda yaşamaqda olan zoklar (zokların məşhur nümayəndəsi Xaçaturyanlar, Marqulyanlar, hay-boş qaraçıların nümayəndəsi Patkanov, hətta onlara sonradan qoşulmuş Altay türkü olan Mamikonianların cinli tayfasından olan nümayəndəsi İsaakyan və s.) və hay boşlar, qismən də olsa öz tayfa strukturlarını saxlamaqdadırlar. Amma bu tarixi gözəl bilən həyasız hay toplumu bölgədə Midiya dövrü və Arsaq türkləri dövrü guya yəhudilərə «himayədarlıq etmələrindən dəm vururlar. Az qala Midiya və daha sonra Kirius dövründə erməni çarlıqlarının sayını 3-ə çatdırırlar-böyük Ermənistan, kiçik Ermənistan və s. Ermənistan kimi gülməli çarlıqlar kimi millətlərə sırınan tarix də məbədlərin yeri ilə bağlıdır. Afrodita məbədi Fəratın sağ sahilində böyük ərazidə yerləşirdi. İlk Artemid məbədi isə Fəratın sol sahilində yerləşirdi və sonralar Efesdə Lidiyanın var-dövlətiylə şöhrət tapmış Krez Efesdə ən böyük və gözəlliyi ilə seçilən bir məbəd tikdi (e. ə. VI əsr). Keçək və s. Hayastanların izahına. Əsasən Aralıq dənizini sahillərində olan və Hindistandan düz Afina və Romaya qədər bütün məbədlərdə qaraçı hay boşlar müqəddəs məbəd fahişəliyi ilə məşğul olurdular. Onları müştərilərə öz ərləri, ata və qardaşları təklif edir, xidmət haqqı alırdılar. Belə çıxır ki, hay məbəd hiyeredullarının kişilərlə yatdıqları ərailəri bunlar çarlıq adlandırıb tarix yazırlar. Bu proseslər imperator I Feodisiy dövründə bu məbədlərin və ziyarətlərin rəsmən qadağan edilməsinədək davam etdi (392-ci il)…
Hazırda haylar tarixi yalanlar uydurub bu bəşərin təhqiramiz ləkəsini öz yalanları içində gizləməyə çalışırlar və buna görə də zokların yəhudiliyini təbliğ edərək özlərini 10-cu yəhudi qolu oduqlarını bəyan edirlər.
Bu məsələ ilə bağlı yazdıqlarına diqqət yetirək: «lstail çarlığı yıxılmışdı. İsrail krallığı və sakinlərinin önəmli bir bölümünün Asuriya və qismən Midiyada əsir tutulması ilə birlikdə, bu krallığı idarə etmiş klanlar tarixi arenada tamamən yox oldular. Bəs İsrailin 10 qəbiləsi har getdi? Göründüyü kimi bunu tapmaq çətin deyil. Ermənistanın atalarının evi olan Urartuya yerləşdilər». Hay-boş qaraçıları yəhudilərin yad ünsür kimi öz içlərindən qovduğu zoklarla qarışaraq xalqlaşma prosesinə doğru bir populyasiya addımını qeyd etmək əvəzinə e.ə. 598-ci ildə baş vermiş hadisəni «sürüyüb» gah I Tiqranın zamanına gətirib çıxarır, gah da e.ə. 3 erməni çarlığından dəm vururlar. Midiya və Assuriya qarşısında Lidiya, İsrail çarlığı tab gətirmədiyi dövrlərdə 3 ədəd erməni çarlığı? Bunu yayanlar xəstə haylardır, amma bu yalanları oxuyub sitat gətirən dünya alimlərini qınamamaq olmur.
Sübut üçün həmişə şübhə etdikləri gürcü salnaməsi «Kartvelis Tsxovreba»ya üz tutaraq yazırlar: «Yeddi qardaş əsirlikdən qaçıb və nəhayət Kartliyə gəldilər, mesxeti torpaq sahibindən icazə istədilər. Onlara icazə verildi… Oradan da Ekletsidə erməni çariçası Rakaelin sarayına qaçdılar. Burada tezliklə xristianlığı qəbul etdilər və üç qardaş Ermənistanda qaldı. Digər dörd qardaş daha şimala getməyə qərar verdilər. Beləliklə, qardaşlardan biri yüksəldi və eristav oldu. O, Gürcüstanın Baqratuni nəslinin atasıdır. Bəzi fərqlərə baxmayaraq, Gürcüstanın tarixi versiyası erməni versiyasını təsdiqləyir».
Eyni məqalədə Hay etnonimini ivrit dilində aydınlıq gətirməyə çalışaraq yazır: «На иврите слово «хай» חי — «существующий», «живой», «существо», «деятельный»…
«хай» חי — одно из имен Бoга, обращение к Создателю.
А звучит оно — «ХАЙ».
А «ХАЙ» — это самоназвание армян! ( İvritcə «Xay» ‘n — «yaşayan», «canlı», «görkəmli» deməkdir. «Xay»n — Allahın müraciət olunan adlarından biridir. Belə səslənir: «Xay». «Xay» -ermənilər özlərini belə adlandırırlar).
Bu izi tapmış kimi İrəvan xanlığı ərazilərdə qəbrüstü qoç heykəllərində 6 guşəli ulduz olan daşlar misal göstərilir. Amma unudurlar ki, ermənilər Qafqazı tanımadığı zamanlarda Xəzər xaqanlığına yəhudi axını vardı və yollar təbii ki, Azərbaycandan keçirdi və yəhudilər bu tarixi, yerli türklərin, həmçinin Xəzərlərin onlara münasibətini unutmadıqları bəllidir. Erməni öz yalanları ilə «tarixi şedevrlər» yaratmaqda davam edirlər. Sadəcə onların uydurduqları tarixin bu dünyaya dəxli yoxdur. Əgər olsaydı dünya xalqları bütün zamanlarda bu məbəd fahişələrinin övladlarının cızma-qralarını oxumaqla ötüşərdilər.
Məzar üstü abidələrə gəldikdə isə çərxi-fələk bildirən işarəni ermənilər XVIII əsrin sonlarında əxz ediblər. 6 güşəli ulduz isə (Aynur Talıblı «Bir kərə yüksələn bayraq, bir daha enməz»): «Türk-İslam sənət anlayışında ən çox əks olunan ikonografik motivler olmuş; toplum və dövlət nəzdində ucalaşdırılaraq bayraq və sancaqlarda əlamət olaraq istifadə edilməyə başlanmışdır. Ulduz motivi ətrafında olan qol-uc-şüa sayılarına görə fərqli anlamlar bildirir. Beş guşəli ulduzlar mükəmməlliyi, altı guşəli ulduzlar evliliyi, bərabərliyi, yeddi guşəli ulduzlar göyqurşağını, təbiəti, səkkiz guşəli ulduzlar isə güc və iqtidarı ifadə edirdi» ( Yıldız Demiriz, İslam Sanatında Geometrik Süsleme, s.58.).
Beləliklə, haylar dünyaya özlərini ehtiyyatda olan yəhudilər kimi sırımaq planlarına uyğun hərəkətdədirlər və bunun üçün 100 ildir ki, çalışırlar. Onlar xəbiscəsinə yəhudilərə həsəd aparır və onların yerini tutmağa can atırlar. Amma dünyada siyasətin cəmi iki qiymətləndirilməsi var. Birincisi bic biclər, ikincisi isə gic biclərdir. Ermənilər özlərini nə qədər bic saysalar da uydurduqları yalanlara təkcə özlərini inandıra bilirlər. Yəni bu millət toplum olaraq gic biclərdən ibarətdir.
…Tarixdə hay adlı millət və Hayastan adlı bir dövlət olmayıb. Hay toplumunun xalq kimi formalaşması Arsaq türklərinin bölgəyə gəlişindən sonra baş verib. Osmanlı və faransız tarixçilərinin birgə səyiylə əyinlərinə «geydikləri» erməni-ərmən sözü etnonim deyil, eponim və toponimdir. Bu adın haylara yaxından-uzaqdan heç bir dəxli belə yoxdur. XVIII əsrdə fransızlar saxta «Erməni tarixi» tərtib edərək bir sistem hazırladılar. Axmaq və yalançı toplum olan haylar bu cəlbedici yalanın əsirinə çevrildilər. Çünki tarixdə heç bir izi və nailiyyəti olmayan bir toplum üçün qədim hürrit (urartu) və Ərmən-rumlu (kimmer-sak əcdadlı) türklərin əraziləri vəd olunurdu.
Az vaxt içərisində Aqatengelos, Kryun, Xorenatsi, Egişe, Parpetsi, Buzand, Sebeos və s. adlarla səlnamələr meydana çıxarıldı. Amma bu müəlliflərin adına heç bir qeyri xalqa məxsus tarixi mənbələrdə rastlanmamış və hadisələr də əks olunmamışdır. Üstəlik, dünya etnoqrafları haylarda,hətta kilsə ədəbiyyatının və yazısının 11-12 ci əsrlərədək suryanicə olmasını sübuta yetirmişlər (Ermənipərəst Dyakonov belə bu faktdan qaça bilməyib). Bunu konkret faktlarla sübut etmək asan bir məsələdir.Hay ədəbi dilinin formalaşması isə XIX əsrdə başa çatmadığını Sayat Nova və X. Abovyanın yaradıcılığı sübut edir.
Başqa bir versiyaya görə, bu haylar haradan gəldilər və həqiqət nədən ibarətdir?
Haylar öz saxta mənbələrində Hayk və onun xalqının saxta e.ə. 2200-cü ildən e.ə. 800-cü ilədək ruhani və çarların siyahısını tərtib etmişlər. Başqa bir versiyada isə guya Balkanlardan gələn Frig (frak) tayfalarının Urartu torpaqlarını işğal etdikdən (e.ə.1200-700) sonra qarışıqdan indiki hay tayfaları yaranıb.Tam fərqli (Nalbandyan) bir versiyaya görə isə uzaq İsveçdən gəlmələri irəli sürülür. Bu versiyasların heç biri həqiqətə uyğun deyil. Haylar bu ərazilərə Misirdən semit tayfası olaraq gəldiklərini gizlədirlər. E.ə.1290-1224 cü illərə təsadüf edən İsrailoğulları köçünə qoşulan 13- cü qol Hayk və onun ailəsiydi (Xokkilər). Şərq mənbələri erməniləri «qara qullar» siyahısında göstərməsi bununla bağlıdır («Qabusnamə»). Qaçqın qul Hayk İsrailoğullarının törəsinə qarşı çıxaraq Hindistandan gəlmiş Qaraçı hay- boş qadınlarla ailə qururlar. Ona görə də ölkədən qovulurlar. Çünki yad tayfaya ərə gedən hay-boş qaraçıları yada ərə gedəni və yad qadınla evlənənləri isə İsrailoğulları qəbul etmirdilər.
Haylar Yaxın Şərqdə Orta Fərat hövzəsində bir zamanlar Böyük Xaqan Alp Ər Tunqa ordusu tərəfindən xarabazara çevrilmiş (e.ə.9-8 ci əsrlər) Afrodita, Artemid və Apollon məbədlərinin çox olduğu ərazilərə yerləşirlər. Böyük imperiyaların öz münasibətlərini aydınlaşdırmaq yerinə çevrilən bu ərazilər faktiki olaraq bayquşların məskəni idi.Yalnız ziyarətlər zamanı canlanma olurdu. Qovulmuş bir toplum üçün bundan əlverişli şərait ola bilməzdi. Haylar hələ də öz hindli-qaraçı bağlarını gizləməyə çalışırlar. Əslində qaraçıları asanlıqla assimlyasiya edən tək toplumun haylar olmasını etnoqrafiya təəccüblə araşdırır. «Ermənilər həmişə yaşadıqları ölkənin yaramaz sakinləri olublar. Öz yaxınlarını sataraq həmişə güclü qonşulara məhəbbətlə qulluq ediblər»- deyə yazan Geqor Patkanov assimlyasiya edilmiş bir qaraçı hay akademikidir. Haylar tarixdə ilkin və qədim olmağı sevdikləri halda pulla fahişəliyin onların adıyla bağlı olmasına heç toxunmazlar. Əlbəttə ki, qovulmuş semit-qaraçı toplumunun ehtiyaclarını xarabalarda eşşəklə yük daşımaqla və ya kiçik qayıqlarla Fərat çayından o tərəf-bu tərəfə adam keçirməklə, pinəçiliklə və s. təmin etmək mümkün deyildi. Bu ərazilərə hər il yüz minlərlə məbəd ziyarətçiləri gələrdilər. Afrodita məbədini yunanlar, misirlilər və assuriyalılar ziyarət edərdilər. Ziyarətlər hər ilin yazında başlayardı. Məbədin mərkəzində boz yaşıl rəngli kanonik bir daş (1m hündürlükdə) yerləşirdi. Yunanca və rusca olan mənbələrdə bu daşın adı KARADAŞ (Qara daş) adlandırılır. Burada hər bir qadın tanımadığı bir kişiylə əlaqəyə girməliydi. Kütləvi əlaqələrin baş verdiyi ərazilərə yaxın yaşayan haylar bu qadınları ellikcə əvəz etməyə başladılar və Yunanıstan ərazilərinədək bütün məbədlərdə pulla fahişəlik edən qadınlar haylara mənsub idi.
Bu fakt alman sosioloqu K. Marks və F. Engelsin diqqətini çəkib: «Öz arvadlarını yaşayış və qazanc naminə başqa xalqların kişilərinə satan ilk millət ermənilər olmuşdur.» F. Engels «Ailənin xüsusi mülkiyyəti və dövlətin mənşəyi»adlı əsərində «Kornifdə və hətta Hindistan məbədlərində qulluq edən ilk rəqqasə və fahişələr erməni kənizləri olmuşlar»- deyə onları fahişəliyi rəsmiləşdirən ilk tayfa kimi xarakterizə edirdi. O, yazırdı: «Ən qədim zamanlarda erməni qadınların pulla fahişəlik edərək qazandıqları pulla dini məbədləri saxlamaq qanuni və təbii hal sayılırdı. Bu işlər allahın məbədində baş verirdi və ilk vaxtlar qazanılan pullar məbəd xəzinəsinə gedirdi.Erməni Anaitis gperodulları (məbəd fahişələri Ön Asiyanın bütün məbədlərində fahişəlik edərdilər) Kornifdəki Afrodita məbədində, habelə məbədlərdə olan və bayedarka adlanan hind dini rəqqasələri ilk məbəd fahişələri idilər. Yad kişilərə təslim olmaq hər bir qadının ilk vəzifəsi kmi sonralar onları əvəz edən kahinlərin işinə çevrildi.» (K. Marks, F. Engels «İzbrannıe soçineniya» T.VI. s.146-147. Moskva 1987). Bu faktı Herodotun «Tarix» əsərində də izləyə bilərik. Üstəlik, bu fakt hayların Avropadan deyil Misirdən gəldiyini sübut edir. Çünki Herodot hayları Babillilər kimi təqdim edir: «Babillilərin ən rüsvayçı adəti belədir: «Gərək hər bir babilli qadın ömründə bir dəfə Afrodita məbədində otursun. Pul müqabilində yad kişiyə təslim olsun» (Herodot «Tarix» Bakı 1998. s.1,199). Bu kitabda da eyni faktlar sadalanmaqdadır. Beləliklə, haya qədim xalq deyib, saxta erməni-hay mənbələrini gözümüzə soxanlar xəyanətkarlardır. Onlara inanmayın. Erməni mələzinin ata axtarışı bununla bağlı olduğunu anlayan oldumu? Necə deyərlər: «Atasını axtaran, İtin arxasınca gəzər»…
…Bu gələcəkdə nəşrini planladığım «Tarixin dili, dilin tarixi» kitabımdan alıntılardır…
…Düşmənimizin bunca şərəfsizliyinə rəğmən onlara heyranlıq bəsləyənlərin milli kimliyinə şübhə edirəm…
Yazdığım «Türkçülükdə «Səlcuqlu» xəstəliyi» kitabımda yazdığım bir bəhsi buraya əlavə edirəm: «Ərəblərin yürüşlərindən ağır zərbələr yemiş bu hay toplumuna artıq Bizansın əli çatmırdı. Osmanlı sayəsində dincliyə qovuşmuş oldular. Xristianlıq adına ərəblər Qaraman-Ərməniyyəsini və Azərbaycan – Albaniyasını tanıyırdı. Bölgədə yaratdıqları ərazi vahidlərini I-II-III-IV Ərməniyyə adlandırdılar.
Ərəb tarixçisi İstəxri yazır: “Biz Ərməniyyə, Arran və Azərbaycanı xəritədə birləşdirir və ona bir ölkə kimi baxırıq. Azərbaycanın sər¬hədləri Tərm və Zəncanın son həd¬dinə çatan dağ silsiləsidir. Sonra bu silsilə Dinəvərin son hüduduna çatır, sonra Hülvan və Şəhrazurun o tərəflərinədək uzanır, daha sonra isə Ərməniyyə hüdudlarını əhatə edir”. Eyni faktı Yəqubi, İbn Həvqəl də təsdiqləyir. Yəni, özlərinin de¬diyi kimi nə hayların, nə Hayastanın tez-tez din dəyişən hay keşişlərinin Fərat çayının yuxarı axarında sığındıqları hansısa kiçik kilsə¬dən qeyri coğrafi ərazili dövlətləri olmayıb. Çayın sol sahilinə kiçik Hayastan, sağ sahilinə isə böyük Hayastan deyiblər. Bu ad coğrafi no¬mendir (Böyük Qışlaq və Kiçik Qışlaq və.s. kənd adlarına uyğun). Böyük Ermənistan, ümumiyyətlə “erməni” adını hayların ağızlarına almaları türkə təhqirdir.
Hayların “erməni” adını ələ keçirməklə Qaramanlı və Qıpçaq xristianlara məxsus mirasa sahib çıxaraq Qafqazadək yayıldılar. Onlar Üçmüəzzin (haylar səhv olaraq Eçmiədzin deyirlər) pravoslav-alban kilsəsinə tor atdılar. Onu ələ keçirdikdən sonra provaslav kilsə hay qriqoryanlığının mərkəzinə çevrildi. Rusiya tarixçi-etnoqrafı V. Veliçkonun bu barədə maraqlı qeydləri mövcuddur: “XVIII əsrin sonunda Üçmüəzzin katalikosunun ümumxalq seçkisinin prinsipinə zidd olaraq bu vəzifəyə Üçmüəzzin ruhaniləri tərəfindən yenicə seçilmiş arxiyepiskop Qukas (Luka) təyin olunmuşdu. Konstantinopol patriarxı Zaxariya buna etiraz etməyə başlamışdı. Qukas ona səmimi məktublar yazmış, həmin vaxt isə Konstantinopol erməni cəmiyyəti Zaxariyanın vəzifədən uzaqlaşdırılmasını türk hökumətindən xahiş etmişdi. Cənab Yezovun tərifini göyə qalxızdığı Qukasın tələsməsi Ağvan (Alban) – Qanzasar kilsəsi (indiki Ağdərə rayonunun ərazisindədir – müəl.) patriarxı İsraelin Üçmüəzzin taxtı-tacına seçilməsindən əl çəkməsinin vacibliyi ilə izah olunur. Söhbət ayrılmış Ağvan (Alban – türk) patriarxına zərbə vurmaq və teokratik mütləqiyyət qurmaqdan gedirdi. Vəzifədə olan qulluq adamlarının məlumatsızlığı və yaxud satqınlığı üzündən bu məsələdə həm türk, həm də rus hökumətinin mənafeləri düz gəlməsə də həssaslıqla və yekdilliklə onu (Qukası – müəl.) müdafiə edirdilər. Bizim Konstantinopola (İstanbula) göndərdiyimiz elçi Tomara 1801-ci ildə hökumətə hüsn-rəğbətlə çatdırmışdı ki, Qukas “Rusiyanın köməyi ilə öz millətini dirçəltməyə çalışır”. Xarici katolikosun könlü xoş olsun deyə Alban katolikosu həddən artıq sıxışdırılmış, sonra isə Qarabağın və Gəncənin Rusiyaya birləşdirilməsi nəticəsində ləğv olunmuş və bu, heç kəsə bildirilməmişdi. Məlum olmuşdu ki, bizim siyasətçilər, hətta öz əraziləində Siss və Aktamar patriarxlarının “bütün ermənilərin katalikosu”ndan azad olunmasını müdafiə eləməyi başa düşən türklərdən də az uzaqgörəndirlər” (V.L. Veliçko “Qafqaz” Bakı 1995 s.59-60).
Faktın doğruluğunu təsdiqləyən daha bir sənəd isə bu hadisədən 300 il öncə Rəvanqulu xanın Şah İsmayıla yazdığı bir məktubdur. Məktubda deyilirdi: ”Mesapatomiyadan Van gölü hövzəsinə, oradan da 5-10 nəfərlik dəstələrlə sənətkarlıqla məşğul olmaq adıyla Oğuz-türk yurdu olan Qafqaza köçürülən er¬mənilərin sənətkarlıq əvəzinə, kilsə tikib yerləşərək özlərini, Qafqazın yerli xalqı olmalarını iddia edəcəklərini müəyyən etdik. Belə hərəkətlər gələcəkdə xoşagəlməzliklərə yol aça bilər…
Bunları qarışıq (alban-rum) Ağkilsə (Üçmüəzzin) katalikosluğu maliyyələşdirir…”
11:23