Ötən gün ABŞ-dan gələn, bu gün bizə çatan qərar sürpriz olmadı. Çünki, hələ nəinki bir neçə gün əvvəl, hətta bir neçə ay əvvəl də gözlənilirdi ki, FED bu il üçün planlaşdırdığı sonuncu iclasında uçot dərəcəsini qaldıracaq. Belə də oldu. Dünən FED ötən iclasında yalnız uçot dərəcələri ilə deyil, ABŞ iqtisadiyyatının gələcəyi ilə bağlı proqnozlarını açıqladı. Belə ki, hazırda ABŞ-da uçot dərəcələri 0,5-0,75 diapozonunda olacaq. Bununla yanaşı, FED ABŞ-da ÜDM, inflyasiya və işsizliklə bağlı proqnozlarını da açıqlayıb. Məlum olub ki, 2016-cı ildə ABŞ iqtisadiyyatında vəziyyət gözlənildiyindən yaxşı olur, ÜDM-in artımı 1,8 fazidən 1,9 faizə, inflyasiya 1,3 faizdən 1,5 faizə qalxır, işsizlik isə 4,8 faizdən 4,7 faizə enir. Eyni zamanda FED-in açıqladığı proqnozlara görə, 2017-ci ildə ABŞ iqtisadiyyatı üçün müvafiq göstəricilər üzrə ÜDM-də artım 2,1 faiz, inflyasiya 1,9 faiz, işsizik isə 4,5 faiz olacaq. 2018-ci ildə isə ÜDM 2 faiz, işsizlik 4,5 faiz, inflyasiya isə 2 faiz olacaq. FED-in qərarı əsasən dünya bazarlarnda aşağıdakı dəyişiklikləri şərtləndirəcək. Belə ki, FED-in son qərarı qısa və orta müddətli dövrdə ABŞ dollarının digər ölkələrin valyutalara nisbətdə məzənnəsinin möhkəmlənməsinə, bir sözlə dünya valyuta bazarında dolların hökmranlığının davam etməsinə, eləcə də xammal bazarında, xüsusilə də neft və digər enerji daşıyıcılaırnın qiymətlərinin ucuzlaşmasına səbəb olacaq. Bu qərar həmçinin ABŞ mənşəli dövlət və korporativ qiymətli kağızlara sərmayə qoyuşuluşlarını da artıracaq və nəticədə kapitalın hərəkəti yenidən ABŞ-a doğru istiqamətlənəcək.

FED-in son qərarının Azərbaycan iqtisadiyyatına psixoloji təsirləri, iqtisadi təsirlərindən çox olacaq. Bunu artıq bu gün valyuta bazarlarında qərarlaşmış durum da təsdiq edir. Belə ki, hazırda Azərbaycan banklarının böyük əksəriyyəti dollar satışını dayandırıb, qara bazarlarda 1 ABŞ dollar 1,95 -2 manata satılır. Bundan başqa Azərbaycanın əsas ticarət tərəfdaşları olan Rusiya və Türkiyədə milii valyutaların ucuzlaşmasının da Azərbaycanın qeyri-neft ixracatına, eləcə də neftin qiymətinin ucuzlaşması və ya bahalaşma tempinin səngiməsi də bütövlükdə ixracata mənfi təsirlər göstərəcək. Bununla yanaşı Azərbaycan Dövlət Neft Fondunun aktivlərinin 47,6 faizinin dollarla saxlanılması və sərmayələrinin 24,1 faizinin ABŞ-da yerləşməsi məzənnə fərqinə və digər göstəricilərə müsbət, aktivlərin yerdə qalan hissəsinin digər valyutalarda və cografiyalarda olması isə mənfi təsirlər edəcək.
ADR (Azərbaycan Demokratik Rifah ) Hərəkatının lideri iqtisadçı alim Qubad İbadoğlu bildirmişdir ki: “FED-in qərarı dünya bazarında dolların hökmdarlığını artıracaq. FED ötən iclasında yalnız uçot dərəcələri ilə deyil, həm də ABŞ iqtisadiyyatının gələcəyi ilə bağlı proqnozlarını açıqladı. Belə ki, ABŞ-da uçot dərəcələri 0,5-0,75 diapozonunda olacaq. Bununla yanaşı, FED ABŞ-da ÜDM, inflyasiya və işsizliklə bağlı proqnozlarını da açıqlayıb. Məlum olub ki, 2016-cı ildə ABŞ iqtisadiyyatında vəziyyət gözlənildiyindən yaxşı olur, ÜDM-in artımı 1,8 fazidən 1,9 faizə, inflyasiya 1,3 faizdən 1,5 faizə qalxır, işsizlik isə 4,8 faizdən 4,7 faizə enir. Eyni zamanda FED-in açıqladığı proqnozlara görə, 2017-ci ildə ABŞ iqtisadiyyatı üçün müvafiq göstəricilər üzrə ÜDM-də artım 2,1 faiz, inflyasiya 1,9 faiz, işsizik isə 4,5 faiz olacaq. 2018-ci ildə isə ÜDM 2 faiz, işsizlik 4,5 faiz, inflyasiya isə 2 faiz olacaq. FED-in son qərarı qısa və orta müddətli dövrdə ABŞ dollarının digər ölkələrin valyutalara nisbətdə məzənnəsinin möhkəmlənməsinə, bir sözlə dünya valyuta bazarında dolların hökmranlığının davam etməsinə, eləcə də xammal bazarında, xüsusilə də neft və digər enerji daşıyıcılaırnın qiymətlərinin ucuzlaşmasına səbəb olacaq. FED-in qərarı əsasən dünya bazarlarnda aşağıdakı dəyişiklikləri şərtləndirəcək. Belə ki, FED-in son qərarı qısa və orta müddətli dövrdə ABŞ dollarının digər ölkələrin valyutalara nisbətdə məzənnəsinin möhkəmlənməsinə, bir sözlə dünya valyuta bazarında dolların hökmranlığının davam etməsinə, eləcə də xammal bazarında, xüsusilə də neft və digər enerji daşıyıcılaırnın qiymətlərinin ucuzlaşmasına səbəb olacaq. Bu qərar həmçinin ABŞ mənşəli dövlət və korporativ qiymətli kağızlara sərmayə qoyuşuluşlarını da artıracaq və nəticədə kapitalın hərəkəti yenidən ABŞ-a doğru istiqamətlənəcək. FED-in son qərarının Azərbaycan iqtisadiyyatına psixoloji təsirləri, iqtisadi təsirlərindən çox olacaq. Bunu artıq bu gün valyuta bazarlarında qərarlaşmış durum da təsdiq edir. Belə ki, hazırda Azərbaycan banklarının böyük əksəriyyəti dollar satışını dayandırıb, qara bazarlarda 1 ABŞ dollar 1,95 -2 manata satılır. Bundan başqa Azərbaycanın əsas ticarət tərəfdaşları olan Rusiya və Türkiyədə milii valyutaların ucuzlaşmasının da Azərbaycanın qeyri-neft ixracatına, eləcə də neftin qiymətinin ucuzlaşması və ya bahalaşma tempinin səngiməsi də bütövlükdə ixracata mənfi təsirlər göstərəcək. Bununla yanaşı Azərbaycan Dövlət Neft Fondunun aktivlərinin 47,6 faizinin dollarla saxlanılması və sərmayələrinin 24,1 faizinin ABŞ-da yerləşməsi məzənnə fərqinə və digər göstəricilərə müsbət, aktivlərin yerdə qalan hissəsinin digər valyutalarda və cografiyalarda olması isə mənfi təsirlər edəcək”.

Qubad İbadoğlu

Xudaferin.eu