Azerbejdżan większości Polaków kojarzy się z rewolucją październikową, z szybami naftowymi, orientalną kulturą i wielonarodowością. Może „wiąże się to z tym, że wypadki, jakich areną było Baku, stolica Azerbejdżanu, w latach 1917 i 1920 przedstawione zostały w tak bardzo sugestywnej powieści Stefana Żeromskiego „Przedwiośnie” (1924 ), jednym z najwspanialszych według opinii wielu specjalistów arcydziele literatury polskiej okresu międzywojennego” (1).
Chociaż nie każdy z fanów tego pisarza wie, że sam Żeromski nigdy nie był w Baku, a opisał historię z opowieści swoich przyjaciółek, które po rewolucji październikowej wróciły z Azerbejdżanu do Polski.
Natomiast istnieje wiele polskich śladów w Azerbejdżanie i ciekawych faktów z historii polsko-azerbejdżańskich stosunków. Spróbujemy przypomnieć niektóre z nich.
W pierwszej połowie XIX wieku Petersburg słynął jako centrum rosyjskiej kultury i literatury. Istniały tu różne salony, kluby i koła literackie, które przyciągały jak europejskich, tak również i orientalnych pisarzy. W 1824 r. podczas wizyty Adama Mickiewicza w Petersburgu, między poetą a azerbejdżańskim uczonym Alimardan-bek Topczybaszewem (2) nawiązały się przyjacielskie stosunki. „Mickiewicz pod kierunkiem Topczybaszewa rozpoczął systematyczną naukę języka perskiego. W 1826 r. podczas podróży do południowej Rosji, na Krym powstały „Sonety Krymskie”. Poeta pokazał w nich orientalną atmosferę i wyobraźnię, wschodni kult wielkości, a także użył persko-azerskich zwrotów. (…) W dziejach polsko – azerbejdżańskich stosunków kulturalnych drugiego trzydziestolecia XIX wieku czołowe miejsce zajmuje Aleksander Chodźko. Pod wpływem A. Topczybaszewa rozwinęły się u niego zainteresowania kulturą azerbejdżańską. Aleksander Chodźko nauczył się języka azerskiego. W 1889 r. przetłumaczył on na język polski utwory szesnastowiecznego poety I. Nasimi (3). W jego twórczości na pierwszym miejscu wymienić należy pracę na temat azerbejdżańskiego eposu „Koroglu”. Była to jedna z pierwszych książek, która wprowadziła do naukowej literatury zachodnioeuropejskiej problem azerbejdżańskiego folkloru” (4).
„W dziejach literatury polskiej w Azerbejdżanie czołowe miejsce zajmuje poeta Tadeusz Łada-Zabłocki (1813-1847) zaprzyjaźniony z azerbejdżańskim uczonym A. Bakichanowem (5), który przetłumaczył fragmenty dzieła poety „Rajski ogród różany” (6).
Polskie ślady w Azerbejdżanie zostały do dziś zawarte w konstrukcjach architektonicznych. Na przełomie XIX i XX wieku do Baku przybywali utalentowani młodzi architekci, proponując swoje ambitne idee miejscowym mecenasom, którzy sponsorowali śmiałe europejskie projekty.
Jednym z takich przybyszów był wybitny polski architekt Józef Gosławski (7), który po studiach w Petersburgu, „w 1892 r. został głównym architektem Baku. Brał udział w projektowaniu i nadzorze budowlanym największego kościoła na Kaukazie – Katedry Aleksandra Newskiego w Baku, której konstrukcję ukończono w 1898 r. (Katedra została całkowicie zniszczona w 1936 r.). Do najbardziej znanych obiektów, które noszą znamiona pracy Gosławskiego, należą: rezydencja Tagijewa (8) (obecnie Azerbejdżańskie Państwowe Muzeum Historii), szkoła dla dziewcząt cesarzowej Aleksandry (obecnie Azerbejdżańska Narodowa Akademia Nauk) oraz budynek rady miejskiej (obecnie ratusz)”(9) .
Warto w tym miejscu przypomnieć utalentowanego architekta Józefa Płoszko. Na jego koncie jest sporo wspaniałych budynków, które są prawdziwą ozdobą Baku. O jego projektach architektonicznych można przeczytać w artykule prof. Szamila Fatułłajewa – Figarowa „Józef Płoszko”(10). Jednak w pamięci Azerbejdżańców Płoszko został przede wszystkim dzięki dwóm sakralnym obiektom – Meczetu Dżuma w starym mieście Szamacha i Kościołowi katolickiemu pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny (1909 r.). „Kościół zwany polskim – bo wśród parafian zdecydowanie dominowali Polacy, a głównymi fundatorami byli członkowie rodziny Rylskich (przemysłowców polskiego pochodzenia), jak również Witold Zglenicki (...) został wzniesiony w stylu neogotyckim. Płoszko, nie powielając architektury polskich kościołów wybudowanych w tym stylu, zdołał zawrzeć w projekcie cechy charakterystyczne dla polskiego gotyku – nie epatującego jak gotyk francuski czy angielski szczególnym przepychem, posiadającego jednak właściwe sobie rozwiązania konstrukcyjne”(11). W 1934 r. bolszewicy zniszczyli Kościół. „Najnowsza historia Kościoła Katolickiego dotyczy okresu niepodległości Azerbejdżanu. Przywrócenie wspólnoty katolickiej w tym kraju rozpoczęło się w 1992 roku. 23 maja 2002 w życiu Kościoła Katolickiego w Azerbejdżanie odbyło się nadzwyczajne wydarzenie. W ten dzień Baku z wizytą odwiedził papież Jan Paweł II, który po oficjalnych spotkaniach odprawił mszę świętą w pałacu sportu i gier, z udziałem kilku tysięcy osób różnych wyznań religijnych. Po wizycie polskiego papieża, były prezydent Azerbejdżanu Gejdar Alijew wydzielił wspólnocie katolickiej w Baku działkę pod budowę nowego kościoła katolickiego”(12).
Brat Józefa Płoszko, Adam był znanym lekarzem nie tylko w Azerbejdżanie, ale też w całym regionie. „Adam Płoszko był specjalistą w zakresie chorób wewnętrznych i wielkim społecznikiem. Praca lekarzy należała na Kaukazie, szczególnie muzułmańskim Kaukazie, do nader trudnych. Muzułmanie, zgodnie ze swą obyczajowością uważali chorobę za zjawisko bardzo wstydliwe. Stąd też starali się omijać pomoc lekarską. Zwrócenie się o pomoc do lekarzy było ostatecznością, a gdy już trafili do nich, żądali wtedy natychmiastowego uzdrowienia” (13).
U Adama Płoszko leczył się też Witold Zglenicki (1850-1904), wybitny inżynier górnik-geolog, pionier w dziedzinie wydobywania ropy z dna Morza Kaspijskiego oraz twórca fundacji na rzecz rozwoju polskiej kultury i nauki. „Polski Nobel”, jak go często nazywają, w swojej ostatecznej woli nie zapomniał i o Azerbejdżanach: w paragrafie piątym testamentu, między innymi przyznał pięćdziesiąt tysięcy rubli: „(...) na utworzenie w mieście Baku szkoły rzemieślniczo-artystycznej, gdzie kształcić się winni rzemieślnicy wyborów ze złota i srebra o orientalnym smaku” (14). Przy czym prosił postarać się „o otrzymanie od miasta bezpłatnej działki pod budowę budynku dla tej szkoły” (...) „Na utrzymanie jej Zglenicki prosił wydawać corocznie w ciągu dziesięciu lat po pięć tysięcy rubli. Inżynier poprosił „też czynić, by miasto Baku i Oddział Przemysłu w Petersburgu przyłączyły się do finansowania szkoły (...)”(15).
Na przełomie XIX i XX wieku jednym z licznych Polaków, którzy pracowali na terytorium Azerbejdżanu w dziedzinie rozwoju nauki i przemysłu był także Paweł Potocki (16), który po studiach w Petersburgu, „w 1910 r. przyjechał do Baku, gdzie podjął prace nad osuszeniem części Zatoki Bakijskiej dla umożliwienia wydobycia ropy z morskiego dna. Było to przedsięwzięcie pionierskie w skali światowej. Śmiertelnie chory, niewidomy inżynier – wzrok zaczął tracić jeszcze w 1919 r. – kierował projektem do ostatnich chwil życia (całość prac ukończono w 1933 r.). Zgodnie z życzeniem, został pochowany w Bibi Ejbacie, na polach naftowych, które sam stworzył, nad brzegiem morza, w otoczeniu pomp naftowych i platform wiertniczych”(17).
Historii polskich śladów w Azerbejdżanie poświęcono wiele artykułów. Jednak, wydaje się, że warto dbać o dzisiejsze polsko-azerbejdżańskie związki w różnych dziedzinach i pielęgnować współczesne stosunki między niepodległymi państwami – Polską i Azerbejdżanem.
Bibliografia:
(1) K. Haciyev, Stefan Żeromski o Azerbejdżanie, Informacja na stronie elektronicznej jest aktualna na dzień 9.06.2015: domkaukaski.org/index.php?option=com_content&task=view&id=92%E2%9F%A8=pl
(2) Alimardan bek Topczybaszew (1862-1934), azerbejdżański prawnik, dziennikarz, działacz społeczny, polityk. W 1924 r. stanął na czele emigracyjnej organizacji w Stambule: Azerbejdżański Centrum Narodowy.
(3) Seid Imadaddin Nasimi (około 1370 – 1417), wybitny azerbejdżański poeta, który tworzył w językach azerbejdżańskim, perskim i arabskim.
(4) Patrż: K. Haciyev, Azerbejdżan-Polska (Związki kulturalno-literacki), Informacja na stronie elektronicznej jest aktualna na dzień 9.06.2015: domkaukaski.org/index.php?option=com_content&task=view&id=95%E2%9F%A8=pl
(5) Abbas Kuli Aga Bakichanow (1794 -1847), oficer służby wojskowej, utalentowany poeta, autor licznych utworów, naukowiec.
(6) Patrż: K. Haciyev, Azerbejdżan-Polska (Związki kulturalno-literacki), Informacja na stronie elektronicznej jest aktualna na dzień 9.06.2015: domkaukaski.org/index.php?option=com_content&task=view&id=95%E2%9F%A8=pl
(7) „12 listopada 2010 r. Ambasador RP Michał Łabenda (sprawował tę funkcję od 2010 r. do 2014 r. - autor) złożył wizytę w muzeum wybitnego polskiego architekta Józefa Gosławskiego. Muzeum znajduje się w mieszkaniu prywatnym w kamienicy przy ul. Mirzy Ibragimowa 11 w Baku, w którym Józef Gosławski spędził ostatnie lata życia. Pamiątkami po architekcie opiekują się jego krewne, siostry Irena i Wiera Trofimowe - Chomickie. W czerwcu 2008 r. na budynku muzeum umieszczono tablicę pamiątkową poświęconą Józefowi Gosławskiemu„. Informacja na stronie elektronicznej jest aktualna na dzień 9.06.2015: http://baku.msz.gov.pl/pl/aktualnosci/20101112
(8) Gadży Zejnalabdin Tagijew (1823-1924), azerbejdżański milioner, filantrop, dobroczyńca.
(9) Polacy w Azerbejdżanie, Informacja na stronie elektronicznej jest aktualna na dzień 9.06.2015: http://www.baku.msz.gov.pl/pl/wspolpraca_obustronna/polonia_w_azerbejdzanie/polacy_w_azerbejdzanie/?printMode=true
(10) Sz. Fatułłajew – Figarow Patrz, Józef Płoszko, Informacja na stronie elektronicznej jest aktualna na dzień 9.06.2015: http://www.polonia-baku.org/pl/ploszko.phtml
(11) Tamże
(12) H. Aliyeva, Azerbejdżańska prasa o beatyfikacji Jana Pawła II, 2.05.2011, Informacja na stronie elektronicznej jest aktualna na dzień 9.06.2015: http://www.studium.uw.edu.pl/?old/bis4-1686
(13) A. Chodubski, Witold Zglenicki – polski Nobel 1850-1904, Płock 1984, s. 93.
(14) A. Chodubski, Witold Zglenicki – polski Nobel 1850-1904, Płock 1984, s.89.
(15) Patrz: Tamże
(16) Informacja z 2012 r. „1 listopada 2012 roku Ambasador RP Michał Łabenda (sprawował tę funkcję od 2010 r. do 2014 r. - autor) wspólnie z przedstawicielami Polonii i Polaków mieszkających i pracujących w Azerbejdżanie złożyli kwiaty na grobie inż Pawła Potockiego” w zatoce Bibi-Ejbat z okazji Święta Zmarłego”. Informacja na stronie elektronicznej jest aktualna na dzień 9.06.2015: http://baku.msz.gov.pl/pl/aktualnosci/swieto_zmarlych_2012?printMode=true
(17) Polacy w Azerbejdżanie, Informacja na stronie elektronicznej jest aktualna na dzień 9.06.2015:http://www.baku.msz.gov.pl/pl/wspolpraca_obustronna/polonia_w_azerbejdza...
Artykuł był opublikowany w 2014 r. na stronie portalu „Kontynent Warszawy”: www.kontynent.waw.pl
Ślady znanych Polaków w Azerbejdżanie
Dr. Hijran Aliyeva-Sztrauch
(Polonya)
Ślady znanych Polaków w Azerbejdżanie
Azerbejdżan większości Polaków kojarzy się z rewolucją październikową, z szybami naftowymi, orientalną kulturą i wielonarodowością. Może „wiąże się to z tym, że wypadki, jakich areną było Baku, stolica Azerbejdżanu, w latach 1917 i 1920 przedstawione zostały w tak bardzo sugestywnej powieści Stefana Żeromskiego „Przedwiośnie” (1924 ), jednym z najwspanialszych według opinii wielu specjalistów arcydziele literatury polskiej okresu międzywojennego” (1).
Chociaż nie każdy z fanów tego pisarza wie, że sam Żeromski nigdy nie był w Baku, a opisał historię z opowieści swoich przyjaciółek, które po rewolucji październikowej wróciły z Azerbejdżanu do Polski.
Natomiast istnieje wiele polskich śladów w Azerbejdżanie i ciekawych faktów z historii polsko-azerbejdżańskich stosunków. Spróbujemy przypomnieć niektóre z nich.
W pierwszej połowie XIX wieku Petersburg słynął jako centrum rosyjskiej kultury i literatury. Istniały tu różne salony, kluby i koła literackie, które przyciągały jak europejskich, tak również i orientalnych pisarzy. W 1824 r. podczas wizyty Adama Mickiewicza w Petersburgu, między poetą a azerbejdżańskim uczonym Alimardan-bek Topczybaszewem (2) nawiązały się przyjacielskie stosunki. „Mickiewicz pod kierunkiem Topczybaszewa rozpoczął systematyczną naukę języka perskiego. W 1826 r. podczas podróży do południowej Rosji, na Krym powstały „Sonety Krymskie”. Poeta pokazał w nich orientalną atmosferę i wyobraźnię, wschodni kult wielkości, a także użył persko-azerskich zwrotów. (…) W dziejach polsko – azerbejdżańskich stosunków kulturalnych drugiego trzydziestolecia XIX wieku czołowe miejsce zajmuje Aleksander Chodźko. Pod wpływem A. Topczybaszewa rozwinęły się u niego zainteresowania kulturą azerbejdżańską. Aleksander Chodźko nauczył się języka azerskiego. W 1889 r. przetłumaczył on na język polski utwory szesnastowiecznego poety I. Nasimi (3). W jego twórczości na pierwszym miejscu wymienić należy pracę na temat azerbejdżańskiego eposu „Koroglu”. Była to jedna z pierwszych książek, która wprowadziła do naukowej literatury zachodnioeuropejskiej problem azerbejdżańskiego folkloru” (4).
„W dziejach literatury polskiej w Azerbejdżanie czołowe miejsce zajmuje poeta Tadeusz Łada-Zabłocki (1813-1847) zaprzyjaźniony z azerbejdżańskim uczonym A. Bakichanowem (5), który przetłumaczył fragmenty dzieła poety „Rajski ogród różany” (6).
Polskie ślady w Azerbejdżanie zostały do dziś zawarte w konstrukcjach architektonicznych. Na przełomie XIX i XX wieku do Baku przybywali utalentowani młodzi architekci, proponując swoje ambitne idee miejscowym mecenasom, którzy sponsorowali śmiałe europejskie projekty.
Jednym z takich przybyszów był wybitny polski architekt Józef Gosławski (7), który po studiach w Petersburgu, „w 1892 r. został głównym architektem Baku. Brał udział w projektowaniu i nadzorze budowlanym największego kościoła na Kaukazie – Katedry Aleksandra Newskiego w Baku, której konstrukcję ukończono w 1898 r. (Katedra została całkowicie zniszczona w 1936 r.). Do najbardziej znanych obiektów, które noszą znamiona pracy Gosławskiego, należą: rezydencja Tagijewa (8) (obecnie Azerbejdżańskie Państwowe Muzeum Historii), szkoła dla dziewcząt cesarzowej Aleksandry (obecnie Azerbejdżańska Narodowa Akademia Nauk) oraz budynek rady miejskiej (obecnie ratusz)”(9) .
Warto w tym miejscu przypomnieć utalentowanego architekta Józefa Płoszko. Na jego koncie jest sporo wspaniałych budynków, które są prawdziwą ozdobą Baku. O jego projektach architektonicznych można przeczytać w artykule prof. Szamila Fatułłajewa – Figarowa „Józef Płoszko”(10). Jednak w pamięci Azerbejdżańców Płoszko został przede wszystkim dzięki dwóm sakralnym obiektom – Meczetu Dżuma w starym mieście Szamacha i Kościołowi katolickiemu pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny (1909 r.). „Kościół zwany polskim – bo wśród parafian zdecydowanie dominowali Polacy, a głównymi fundatorami byli członkowie rodziny Rylskich (przemysłowców polskiego pochodzenia), jak również Witold Zglenicki (...) został wzniesiony w stylu neogotyckim. Płoszko, nie powielając architektury polskich kościołów wybudowanych w tym stylu, zdołał zawrzeć w projekcie cechy charakterystyczne dla polskiego gotyku – nie epatującego jak gotyk francuski czy angielski szczególnym przepychem, posiadającego jednak właściwe sobie rozwiązania konstrukcyjne”(11). W 1934 r. bolszewicy zniszczyli Kościół. „Najnowsza historia Kościoła Katolickiego dotyczy okresu niepodległości Azerbejdżanu. Przywrócenie wspólnoty katolickiej w tym kraju rozpoczęło się w 1992 roku. 23 maja 2002 w życiu Kościoła Katolickiego w Azerbejdżanie odbyło się nadzwyczajne wydarzenie. W ten dzień Baku z wizytą odwiedził papież Jan Paweł II, który po oficjalnych spotkaniach odprawił mszę świętą w pałacu sportu i gier, z udziałem kilku tysięcy osób różnych wyznań religijnych. Po wizycie polskiego papieża, były prezydent Azerbejdżanu Gejdar Alijew wydzielił wspólnocie katolickiej w Baku działkę pod budowę nowego kościoła katolickiego”(12).
Brat Józefa Płoszko, Adam był znanym lekarzem nie tylko w Azerbejdżanie, ale też w całym regionie. „Adam Płoszko był specjalistą w zakresie chorób wewnętrznych i wielkim społecznikiem. Praca lekarzy należała na Kaukazie, szczególnie muzułmańskim Kaukazie, do nader trudnych. Muzułmanie, zgodnie ze swą obyczajowością uważali chorobę za zjawisko bardzo wstydliwe. Stąd też starali się omijać pomoc lekarską. Zwrócenie się o pomoc do lekarzy było ostatecznością, a gdy już trafili do nich, żądali wtedy natychmiastowego uzdrowienia” (13).
U Adama Płoszko leczył się też Witold Zglenicki (1850-1904), wybitny inżynier górnik-geolog, pionier w dziedzinie wydobywania ropy z dna Morza Kaspijskiego oraz twórca fundacji na rzecz rozwoju polskiej kultury i nauki. „Polski Nobel”, jak go często nazywają, w swojej ostatecznej woli nie zapomniał i o Azerbejdżanach: w paragrafie piątym testamentu, między innymi przyznał pięćdziesiąt tysięcy rubli: „(...) na utworzenie w mieście Baku szkoły rzemieślniczo-artystycznej, gdzie kształcić się winni rzemieślnicy wyborów ze złota i srebra o orientalnym smaku” (14). Przy czym prosił postarać się „o otrzymanie od miasta bezpłatnej działki pod budowę budynku dla tej szkoły” (...) „Na utrzymanie jej Zglenicki prosił wydawać corocznie w ciągu dziesięciu lat po pięć tysięcy rubli. Inżynier poprosił „też czynić, by miasto Baku i Oddział Przemysłu w Petersburgu przyłączyły się do finansowania szkoły (...)”(15).
Na przełomie XIX i XX wieku jednym z licznych Polaków, którzy pracowali na terytorium Azerbejdżanu w dziedzinie rozwoju nauki i przemysłu był także Paweł Potocki (16), który po studiach w Petersburgu, „w 1910 r. przyjechał do Baku, gdzie podjął prace nad osuszeniem części Zatoki Bakijskiej dla umożliwienia wydobycia ropy z morskiego dna. Było to przedsięwzięcie pionierskie w skali światowej. Śmiertelnie chory, niewidomy inżynier – wzrok zaczął tracić jeszcze w 1919 r. – kierował projektem do ostatnich chwil życia (całość prac ukończono w 1933 r.). Zgodnie z życzeniem, został pochowany w Bibi Ejbacie, na polach naftowych, które sam stworzył, nad brzegiem morza, w otoczeniu pomp naftowych i platform wiertniczych”(17).
Historii polskich śladów w Azerbejdżanie poświęcono wiele artykułów. Jednak, wydaje się, że warto dbać o dzisiejsze polsko-azerbejdżańskie związki w różnych dziedzinach i pielęgnować współczesne stosunki między niepodległymi państwami – Polską i Azerbejdżanem.
Bibliografia:
(1) K. Haciyev, Stefan Żeromski o Azerbejdżanie, Informacja na stronie elektronicznej jest aktualna na dzień 9.06.2015: domkaukaski.org/index.php?option=com_content&task=view&id=92%E2%9F%A8=pl
(2) Alimardan bek Topczybaszew (1862-1934), azerbejdżański prawnik, dziennikarz, działacz społeczny, polityk. W 1924 r. stanął na czele emigracyjnej organizacji w Stambule: Azerbejdżański Centrum Narodowy.
(3) Seid Imadaddin Nasimi (około 1370 – 1417), wybitny azerbejdżański poeta, który tworzył w językach azerbejdżańskim, perskim i arabskim.
(4) Patrż: K. Haciyev, Azerbejdżan-Polska (Związki kulturalno-literacki), Informacja na stronie elektronicznej jest aktualna na dzień 9.06.2015: domkaukaski.org/index.php?option=com_content&task=view&id=95%E2%9F%A8=pl
(5) Abbas Kuli Aga Bakichanow (1794 -1847), oficer służby wojskowej, utalentowany poeta, autor licznych utworów, naukowiec.
(6) Patrż: K. Haciyev, Azerbejdżan-Polska (Związki kulturalno-literacki), Informacja na stronie elektronicznej jest aktualna na dzień 9.06.2015: domkaukaski.org/index.php?option=com_content&task=view&id=95%E2%9F%A8=pl
(7) „12 listopada 2010 r. Ambasador RP Michał Łabenda (sprawował tę funkcję od 2010 r. do 2014 r. - autor) złożył wizytę w muzeum wybitnego polskiego architekta Józefa Gosławskiego. Muzeum znajduje się w mieszkaniu prywatnym w kamienicy przy ul. Mirzy Ibragimowa 11 w Baku, w którym Józef Gosławski spędził ostatnie lata życia. Pamiątkami po architekcie opiekują się jego krewne, siostry Irena i Wiera Trofimowe - Chomickie. W czerwcu 2008 r. na budynku muzeum umieszczono tablicę pamiątkową poświęconą Józefowi Gosławskiemu„. Informacja na stronie elektronicznej jest aktualna na dzień 9.06.2015: http://baku.msz.gov.pl/pl/aktualnosci/20101112
(8) Gadży Zejnalabdin Tagijew (1823-1924), azerbejdżański milioner, filantrop, dobroczyńca.
(9) Polacy w Azerbejdżanie, Informacja na stronie elektronicznej jest aktualna na dzień 9.06.2015: http://www.baku.msz.gov.pl/pl/wspolpraca_obustronna/polonia_w_azerbejdzanie/polacy_w_azerbejdzanie/?printMode=true
(10) Sz. Fatułłajew – Figarow Patrz, Józef Płoszko, Informacja na stronie elektronicznej jest aktualna na dzień 9.06.2015: http://www.polonia-baku.org/pl/ploszko.phtml
(11) Tamże
(12) H. Aliyeva, Azerbejdżańska prasa o beatyfikacji Jana Pawła II, 2.05.2011, Informacja na stronie elektronicznej jest aktualna na dzień 9.06.2015: http://www.studium.uw.edu.pl/?old/bis4-1686
(13) A. Chodubski, Witold Zglenicki – polski Nobel 1850-1904, Płock 1984, s. 93.
(14) A. Chodubski, Witold Zglenicki – polski Nobel 1850-1904, Płock 1984, s.89.
(15) Patrz: Tamże
(16) Informacja z 2012 r. „1 listopada 2012 roku Ambasador RP Michał Łabenda (sprawował tę funkcję od 2010 r. do 2014 r. - autor) wspólnie z przedstawicielami Polonii i Polaków mieszkających i pracujących w Azerbejdżanie złożyli kwiaty na grobie inż Pawła Potockiego” w zatoce Bibi-Ejbat z okazji Święta Zmarłego”. Informacja na stronie elektronicznej jest aktualna na dzień 9.06.2015: http://baku.msz.gov.pl/pl/aktualnosci/swieto_zmarlych_2012?printMode=true
(17) Polacy w Azerbejdżanie, Informacja na stronie elektronicznej jest aktualna na dzień 9.06.2015:http://www.baku.msz.gov.pl/pl/wspolpraca_obustronna/polonia_w_azerbejdza...
Artykuł był opublikowany w 2014 r. na stronie portalu „Kontynent Warszawy”: www.kontynent.waw.pl
00:07
Digər xəbərlər